Na co dzień prowadzą zwyczajny tryb życia. Uczą się lub pracują. Jeżdżą samochodami i ubierają się w sklepach z odzieżą. Żywność kupują w osiedlowych sklepikach lub w wielkich sklepach. Korzystają z komputerów i mają telefony komórkowe. Latają samolotami i mieszkają w wieżowcach z windami…

Jednak w wolnej chwili przebierają się za średniowiecznych rycerzy lub żołnierzy legionistów i zdobywają warowne zamki lub szarżują cwałem na wroga... Mowa o członkach grup rekonstrukcyjnych.

Leśni rekonstruktorzy

W połowie listopada wybrałem się na bardzo ciekawą wyprawę. Podjechałem samochodem w wyznaczone miejsce i czekałem na wysłannika, który miał mnie doprowadzić do miejsca, gdzie obozowała drużyna. Po kilku minutach pojawił się Vidarr, czyli Maciej Łukowiak. Gdyby nie linia średniego napięcia widoczna w okolicy mógłbym odnieść wrażenie, że przeniosłem się w wieki średnie. Siwy był ubrany w strój, który nawet w muzeach ciężko zobaczyć. Dodatkowo był uzbrojony w długi i ostry miecz. Bez zbędnego przywitania padło tylko krótkie: – Niech ksiądz idzie za mną. Razem weszliśmy w las. Po kilkuset metrach dotarliśmy do bazy. Przy ognisku krzątało się kilka osób. Niektórzy byli ubrani w dawne stroje. Inni dopiero się przebierali. Jeden z chłopaków pilnował ogniska, a dziewczyny głośno rozmawiały. Było także kilku gości. Grupa Valknut, którą odwiedziłem, składa się obecnie z 8 osób, są to: Przemysław, Aleksandra, Justyna, Maciej, Adam, Elżbieta, Łukasz i Mateusz. Mieszkają w północnej części naszej diecezji. W większości to bardzo młodzi ludzie. Niektórzy jeszcze się uczą, inni już pracują. Łączy ich pasja.

Rekonstrukcje w Polsce

W ostatnich latach w Polsce bardzo popularne stają się różne grupy rekonstrukcji historycznej. Niektórzy wcielają się w żołnierzy z II wojny światowej, inni nawiązują do wojsk II Rzeczpospolitej. Rekonstruktorzy są także powstańcami, legionistami, rycerzami czy wojami wczesnego średniowiecza. Wszystko z zamiłowania do historii i kultury, która odeszła. Możemy o nich usłyszeć przy okazji kolejnych rocznic bitwy pod Grunwaldem, kiedy odtwarzają jej przebieg, czy podczas świąt narodowych, gdy maszerują w dawnych mundurach. Członkowie grup rekonstrukcyjnych odtwarzają w strojach oraz za pomocą artefaktów wytworzonych współcześnie, czasem oryginalnych, konkretne wydarzenia z przeszłości lub różnorodne aspekty życia społecznego w wybranym okresie historycznym. Rekonstrukcje nie są wcale współczesnym pomysłem. Już w starożytności przypominano i odtwarzano przebieg sławnych bitew. Rzymianie często przypominali swe zwycięstwa nad innymi narodami. W 1687 r. król James II odtworzył oblężenie Budapesztu na polach Hunslow Heath.

W ostatnich latach w Polsce powstaje bardzo dużo takich grup. Jak podaje popularna encyklopedia internetowa Wikipedia, w Polsce istnieją obecnie następujące nurty rekonstrukcji historycznych: antyczny – obejmuje okres do upadku cesarstwa zachodniorzymskiego; wczesnośredniowieczny – dotyczy okresu od wędrówek ludów do końca XI wieku; trzynastowieczny – obejmuje czasy od końca XI wieku do początków wieku XIV; późnośredniowieczny, schyłek średniowiecza, siedemnastowieczny, napoleoński i dwudziestowieczny.

Drużyna

– Grupa nasza interesuje się życiem wojowników skandynawskich od VII do IX wieku. Na co dzień uczymy się i pracujemy. W czasie weekendów lub innych okresowych spotykamy się z większymi grupami i tam staramy się odtwarzać warunki życia z dawnych epok. Ubieramy się w stroje nawiązujące do minionych epok. Najczęściej spotykamy się pod gołym niebem. Podczas spotkania omawiamy sprawy związane z działalnością drużyny, trenujemy lub zajmujemy się wyrabianiem strojów lub broni. Siadamy przy ognisku i rozmawiamy o dawnych czasach. Grupy takie jak nasza często łączą się w większe przymierza lub sojusze. My obecnie jesteśmy w sojuszu z 8 innymi grupami. Tworzymy związek grodów Piastów. Siedziba sojuszu znajduje się pod Wrocławiem. Z ważnych wyjazdów to ostatnio odwiedziliśmy miejscowość Kikół. Tam były turnieje dla wojów. Wszyscy uczestnicy mogli wykazać się sprawnością, tężyzną lub walecznością. Niektórzy z nas byli i na innych wyjazdach. Ja zdobywałem np. bramę pod Cedynią. Były tam dwie drużyny, które miały za zadanie zdobywanie bramy prowadzącej do grodu – powiedział Przemysław Prawucki, szef drużyny Valknut.

Woje i… wojowniczki

Niektórzy członkowie grupy Valknut mają za sobą już dłuższy staż w innych grupach i drużynach. Vergild, drużyna Grodu Santok, Rzeczanie – to tylko niektóre formacje, w których rozwijali swoje pasje. Jednak bycie w takiej drużynie to nie tylko turnieje i wojny. Drużyna musi się szkolić, trenować, ale i dbać o ubrania i sprzęt. Obok mężczyzn w grupach są także kobiety. – Dziewczyny w takiej grupie zajmują się gotowaniem, śpiewaniem. Pomagamy chłopakom ubrać się do bitwy. To głównie my zajmujemy się ogniskami. W trakcie bitew nosimy wodę. Taka bitwa jest przecież bardzo męcząca, a jeśli dodatkowo świeci mocno słońce, to chce się pić. Na ubraniach haftujemy różne wzory właściwe dla naszej grupy. W wolnym czasie zajmujemy się także zielarstwem czy łucznictwem. Naszym zadaniem jest też wytwarzanie ubrań z dawnych epok. Wzory czerpiemy z rycin czy średniowiecznych malowideł. Tam możemy zobaczyć, jak wyglądali dawniejsi mieszkańcy Skandynawii – podkreśliła Aleksandra Pawlaczyk, na co dzień pracująca w jednej z gorzowskich fabryk.

Ważną częścią zadań grupy są pokazy. Zapraszani są przez różne organizacje i środowiska. W swoich strojach i z uzbrojeniem wyglądają bardzo efektownie podczas festynów lub spotkań charytatywnych. Kilka razy podobne grupy brały udział np. podczas dni młodych organizowanych w naszej diecezji. – Ostatnio nasza grupa prezentowała się na specjalnym pokazie w parafii pw. Najświętszego Zbawiciela w Gorzowie. Mój ksiądz proboszcz zapytał, czy możemy pokazać, czym się zajmujemy. Zaprezentowaliśmy więc pokaz walki, dawne ubiory oraz pokazywaliśmy, jak ludzie żyli w dawnych czasach. Pokaz robiliśmy także w dużej galerii handlowej. Tam była akcja robiona przez fundację „Mam marzenie” – zaznaczyła Aleksandra Pawlaczyk. Często zapraszani są na święta poszczególnych miast czy organizacji. Rozbijają wówczas swój obóz i pozwalają ciekawskim zobaczyć, jak żyli ludzie w dawnych epokach.

Stroje z dawnych epok

W rekonstrukcji bardzo dużą wagę przywiązuje się do strojów i broni z dawnych epok. Członkowie grup dbają o najdrobniejsze szczegóły. Bo prawdziwa rekonstrukcja to nie bal przebierańców, tylko odtwarzanie życia z minionych wieków.

– Strój skandynawskiego woja z IX wieku składa się z szarawary, czyli szerokich spodni, owijaczy, skórzanych butów ręcznie szytych, lnianej lub wełnianej koszuli, tuniki z wełny lub lnu i krajki – to pasek zrobiony najczęściej z wełny. Do takiego stroju idealnie pasują ozdobne hafty. Wój miał także czapkę oraz płaszcz i kaptur z wełny. Uzbrojenie wczesnośredniowiecznego woja składało się z elementów, takich jak: miecz wykonany przez kowala, topór, czekan, duny, czyli dwuręczne topory, tarcza z desek obita skórą, róg sygnałowy bawoli, hełm okularowy lub żebrowy – wyjaśnił Maciej Łukowiak, sam obrany w piękny strój woja.

Jak się do nich dostać?

Do takiej grupy nie jest tak łatwo się dostać. Poszczególne grupy lub całe sojusze często mają swoje strony internetowe. Jednak na stronach najczęściej nie spotkamy informacji o warunkach przyjęć. Najlepiej jednak dostać się do takiej grupy, uczestnicząc w pokazach lub zjazdach. Wówczas wystarczy podejść do kogoś z takiej grupy i zapytać o możliwość dołączenia się do grupy wojów lub rycerzy. Nikt nie staje się od razu pełnoprawnym wojem. Na początku jest się niewolnym. Niewolny ma uboższy strój i nie pełni ważnych funkcji w obozie. Musi słuchać się starszych i wypełniać zadania, które mu przydzielono. Dopiero po odpowiednim okresie staje się wolnym i może zostać prawdziwym wczesnośredniowiecznym wojem.

– Okres, kiedy byłem niewolny, wspominam bardzo sympatycznie. Na początku nie mogłem chodzić w butach. Miałem uboższy strój i głównie miałem za zadanie pilnowanie ognisk w obozie. Pomagałem wojom przygotować się do bitwy. Podczas samej bitwy musiałem pilnować rzeczy wojów, podawać wodę. Pomagałem także kobietom w obozie w wykonywaniu ich obowiązków. Czasami również pomagałem w przygotowywaniu posiłków. Nie był to okres straszny. Bardzo mile ten czas wspominam. Niewolny ma za zadanie szkolić się w sztukach walki – mówił Adam Laskowski, na co dzień uczeń gorzowskiego chemika.

Grup rekonstrukcji historycznej są w Polsce setki, jeśli nie tysiące. Zrzeszają ludzi szczerze zamiłowanych dawną kulturą i historią. Odtwarzając dawne dzieje, starają się zrozumieć przeszłość, aby lepiej pojąć teraźniejszość. Gdyby dziś zabrakło prądu lub nie byłoby telefonów komórkowych, większość z nich dałaby sobie radę w trudnym dawnym świecie.

Obecnie w samym Gorzowie działają trzy grupy zajmujące się rekonstrukcją historyczną: Czereda, drużyna Grodu Santok i drużyna Valknut. To kilkadziesiąt osób zajmujących się poznawaniem dziejów regionu i historią. Bycie w takiej drużynie to dobry czas zarówno dla młodszych, jak i starszych. Każdy z nich z szacunkiem spogląda na minione dzieje.