Składam wyrazy uznania tym, którzy szukają historii, odkrywają ją ukrytą w grobach, zakamarkach archiwów czy ludzkich doświadczeniach i doprowadzają do przywracania pamięci o polskich bohaterach, czasami nawet przez ekshumację, identyfikację poległych i godny ich pochówek – powiedział „Niedzieli Łódzkiej” Andrzej Pilecki, syn Rotmistrza Witolda Pileckiego.

Dzieje łódzkiej konspiracji antykomunistycznej to poza przypomnianym w ostatnich dniach tematem masowych mogił na Poligonie Brus i nieodkrytym grobie legendarnego „Warszyca”, także niezakończona kwerenda historyczna z warszawskiego aresztu. Pomimo upływu 70 lat, dopiero teraz odkrywane są zarówno zabytki, jak i dokumenty związane z łódzką grupą Armii Krajowej, której członkowie byli katowani i przesłuchiwani w Warszawie-Włochach przy ul. Świerszcza 2 w Willi Jasny Dom, gdzie od stycznia 1945 r. zainstalowano siedzibę i areszt śledczy zbrodniczego Głównego Zarządu Informacji Naczelnego Dowództwa Informacji Wojska Polskiego, instytucji całkowicie podlej NKWD i SMIERSZ.

– Kwerenda zapisów na cegłach katowni w Willi Jasny Dom przy ul. Świercza 2 najpierw przyniosła zaskakujące dla historyków informacje, że w tym miejscu osadzony był Bolesław Piasecki. Tymczasem cegłę znajdującą się pod „cegłą” Piaseckiego podpisał Ludwik Kazimierski, zdaniem czerwonych śledczych przywódca „tzw. grupy łódzkiej Armii Krajowej”, której członkowie przetrzymywani byli w piwnicach willi – mówi Arkadiusz Radomski z „Exploratorzy.pl”. – Dopiero w zeszłym roku otrzymaliśmy z IPN dokumentacje dotyczące tzw. łódzkiej grupy AK osadzonej w piwnicach katowni Informacji Wojskowej. To nieznane szerzej karty łódzkiej AK, które opisują 11 osób, zaczynając od przywódcy Ludwika Kazimierskiego, na Alinie Kosińskiej z domu Górskiej ps. „Kala” i Ludwiku Moliku ps. „Tomigan” kończąc – informuje Marlena Piekarska, prezes Fundacji Willa Jasny Dom i współwłaścicielka dawnego aresztu. – To 2500 stron historii, do której należy dodać informacje wyryte na drzwiach cel czy cegłach, gdzie żołnierze grupy łódzkiej pozostawili po sobie ślady. Niektóre z nich trudno przypisać do konkretnej osoby, jak chociażby przejmujący znak krzyża i napis: „Jezu wyratuj”. – dodaje pani Marlena. Z kolei Alina Górska ps. „Kala” tak wspomina swój pobyt w izolatce aresztu: „Wyprostować się można było tylko przy samych drzwiach. Nie było podłogi, tylko jedna deska, mnóstwo pcheł i wszy, okropna wilgoć, żadnego okna”.

– Łódź jest miejscem znanym ostatnio głównie z powodu ekshumacji na terenie dawnego Poligonu Wojskowego Brus, ale nie mniej ważnymi są poszukiwania historii, która odkrywana jest w innych miejscach – mówi Wojciech Łuczak, prezes Fundacji Niezłomni, która doprowadziła do ekshumacji 9 Żołnierzy Wyklętych zabitych w 1946 r., a 15 lutego 2015 r. współorganizowała pierwszy w Polsce pogrzeb Niezłomnych, których złożono w ziemi z honorami wojskowymi.