Dyplomatyczna ofensywa, by ratować pokój na Ukrainie, nabrała tempa. Andrzej Duda w jednym tygodniu odwiedził Tbilisi, Pekin, Brukselę i Berlin. Na temat sytuacji za naszą wschodnią granicą rozmawiał z Antóniem Guterresem – sekretarzem generalnym ONZ, z prezydentami Gruzji, Kazachstanu, Kirgistanu i Uzbekistanu. Podczas wizyty w Pekinie odbył spotkanie z przewodniczącym Chińskiej Republiki Ludowej Xi Jinpingiem. Prosto z Państwa Środka udał się na rozmowy do Brukseli z Ursulą von der Leyen, szefową Komisji Europejskiej, i Jensem Stoltenbergiem, szefem NATO. Kolejne dni przyniosły spotkania w Berlinie w ramach Trójkąta Weimarskiego z kanclerzem Niemiec i prezydentem Francji, a także wizytę premiera Wielkiej Brytanii w Warszawie. – Wróciliśmy do stołu rozmów na temat Ukrainy i Rosji. Ten fakt jest dużym sukcesem polskiej dyplomacji i prezydenta Andrzeja Dudy – mówi Jacek Saryusz-Wolski, europoseł, znawca polityki międzynarodowej.

Te wszystkie spotkania odbyły się w ciągu tygodnia, a równolegle z prezydentem rozmowy i spotkania w różnych częściach świata prowadziły: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Obrony Narodowej i Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. – Polska zabiega o to, by nie powtórzyć błędów z lat 30. ubiegłego wieku, kiedy to polityką ustępstw próbowano doprowadzić do uspokojenia agresywnego państwa. Wiemy, że polityka ustępstw nie prowadzi finalnie do pokoju. Konieczna jest twarda polityka wobec Rosji – podkreśla Marcin Przydacz, wiceszef MSZ, który niedawno wrócił z Waszyngtonu.

Kijów, Warszawa i Londyn

W ostatnich tygodniach Prezydent RP wielokrotnie spotykał się z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim, a także rozmawiał z Joem Bidenem. – Andrzej Duda odegrał bardzo ważną rolę w grudniu 2021 r., gdy zorganizował szczyt państw NATO flanki wschodniej, a później w rozmowie z prezydentem Bidenem przedstawił oczekiwania naszego regionu. To przyczyniło się do zmiany polityki, bo wskazaliśmy, że ustępstwa nie prowadzą do deeskalacji napięcia – zaznacza min. Jakub Kumoch, sekretarz stanu, szef Biura Polityki Międzynarodowej w Kancelarii Prezydenta RP.

Stanowisko Polski zostało poważnie potraktowane zarówno w Białym Domu, jak i w Londynie, dlatego też są dostawy broni na Ukrainę, a na wschodnią flankę NATO przybywają żołnierze z USA i Wielkiej Brytanii. Równolegle premier Mateusz Morawiecki prowadził rozmowy z Londynem na temat zwiększenia skuteczności polityki odstraszania. Dzięki temu powstała oś współpracy Wielkiej Brytanii, Polski i Ukrainy pod auspicjami USA. – Przekaz ze spotkania prezydenta Andrzeja Dudy z premierem Borisem Johnsonem jest bardzo jasny: Polska i Wielka Brytania są krajami, których nie dzieli praktycznie nic w ocenie sytuacji wokół Ukrainy – podkreśla min. Kumoch.

Tuż przed wizytą premiera Johnsona prezydent Duda rozmawiał z prezydentami Ukrainy, Włoch i Turcji, która jest drugą siłą militarną NATO. – Z jednej strony są próby zaspokajania potrzeb agresora przez Niemcy i Francję, a z drugiej prowadzona jest bardzo poważna polityka dyplomatyczna. Główny nurt rozmów z Moskwą jest kształtowany przez USA, Wielką Brytanię i wschodnią flankę NATO, w której najważniejsza jest Polska – wskazuje prof. Przemysław Żurawski vel Grajewski, znawca polityki wschodniej.

Problemy Berlina i Paryża

Polska dzięki wsparciu Białego Domu i Wielkiej Brytanii stała się liderem bezpieczeństwa w Europie Środkowej. W ostatnim czasie europejscy przywódcy sami zabiegają o spotkanie z polskimi władzami, jak np. Ursula von der Leyen. – To było dobre spotkanie z prezydentem Andrzejem Dudą na temat sytuacji bezpieczeństwa i rozbudowy militarnej Rosji. Szeroko koordynujemy naszą gotowość w zakresie dostaw energii i sankcji w odpowiedzi na dalszą eskalację – podsumowuje szefowa KE.

Skuteczna ofensywa polskiej dyplomacji doprowadziła także do spotkania w formie Trójkąta Weimarskiego, czyli tych przywódców, którzy lubili latać do Moskwy z pominięciem Warszawy. Można powiedzieć, że władze Francji i Niemiec były zmuszone do reaktywacji Trójkąta Weimarskiego i spotkania z Andrzejem Dudą. Choć wypowiedzi kanclerza Olafa Scholza i prezydenta Emmanuela Macrona były dalekie od ostrej retoryki pod adresem Moskwy, to jednak wspólna deklaracja jest dużym krokiem naprzód. W dokumencie podkreślono europejską i transatlantycką jedność w zakresie „podtrzymywania bezpieczeństwa w regionie oraz integralności terytorialnej i suwerenności Ukrainy”. Przywódcy Francji, Niemiec i Polski zwrócili uwagę na potrzebę silnego odstraszania wojskowego w ramach „dwutorowego podejścia” NATO do Rosji; oni także zapowiedzieli sankcje.

Kanclerz Scholz i prezydent Macron potrzebowali spotkania z prezydentem Polski. Opinia publiczna we Francji krytykuje swojego prezydenta za to, że jego spotkanie z Władimirem Putinem nic nie wniosło, a nowy kanclerz Niemiec już od tygodni odczuwa frontalny atak mediów za swoją uległość wobec Moskwy. Niemiecka prasa coraz częściej wskazuje, że Berlin musi przyjąć polską perspektywę. – Dlatego presja dyplomatyczna jest bardzo ważna. Chodzi o to, że nawet jeśli Niemcy i Francja mają wolę polityczną ugody z Rosją, to muszą mieć również świadomość, że cena utraty ich wizerunku będzie rosła – mówi prof. Żurawski vel Grajewski.

Pekin stopuje zapędy

Światowa prasa z dużym zaciekawieniem komentowała także wizytę polskiego prezydenta w Pekinie, gdzie spotkał się on z Xi Jinpingiem. Podkreślano, że Andrzej Duda wyłamał się z dyplomatycznego bojkotu olimpiady, a jednocześnie wskazywano, że przynajmniej narracja Władimira Putina nie będzie jedyną, która dotrze do polityków za Wielkim Murem. „Moment interwencji Dudy jest ważny, bo Moskwa szuka sojuszników, którzy pomogą jej przeciwstawić się potencjalnym sankcjom zachodnim” – ocenia portal POLITICO.

Prezydent RP miał bardzo trudną sytuację, bo w Pekinie przywódcy Chin i Rosji podpisali wspólne stanowisko; skrytykowali w nim z jednej strony sojusz USA, Japonii i Australii na Pacyfiku, a z drugiej – NATO w Europie. Rosyjscy analitycy wskazują jednak, że Moskwa nie ma co liczyć na realne wsparcie Chin, jeśli konflikt ulegnie zaostrzeniu. Michaił Rostowski, komentator Moskiewskiego Komsomolca, napisał, że wspólne rosyjsko-chińskie oświadczenie nie dość, że jest długie i pełne pustych frazesów, to jeszcze w całości napisane przez pryzmat chińskich, a nie rosyjskich interesów.

Andrzej Duda twierdzi, że rozmowa z Xi Jinpingiem też była ważna, bo w interesie Pekinu jest tłumienie militarnej eskalacji. – Jestem po tej rozmowie optymistą. Chiny mogą być tym czynnikiem, który będzie stopował ewentualne zakusy działalności militarnej, która zakłóca możliwość prowadzenia interesów, transportowania towarów i procesy gospodarcze. Usłyszałem, że jakiekolwiek niepokoje są nie na rękę z punktu widzenia Pekinu – oświadcza prezydent podczas spotkania z przedstawicielami klubów parlamentarnych.

Dyplomacja odstraszania

Kryzys na linii Rosja – Ukraina można rozwiązać symetrycznym działaniem dyplomacji dialogu i dyplomacji odstraszania. Francja i Niemcy wybrały drogę dialogu, jednak nie może on prowadzić do uszczerbku integralności terytorialnej i suwerenności Ukrainy. Dlatego też obok rozmów z Kremlem równie ważne są odstraszanie, czyli wzmacnianie wschodniej flanki NATO, i pomoc militarna dla Kijowa. – Obecnie to Polska i Wielka Brytania są czempionami dyplomacji odstraszania Rosji. Razem prezentujmy zdecydowaną postawę, bo jesteśmy przekonani, że nasze działania zmniejszają prawdopodobieństwo ataku. Dialog natomiast uspokaja, by przez zwykły błąd polityczny nie doszło do wojny – podkreśla min. Jakub Kumoch.