Mimo zmiany otoczenia prawnego SKOK-ów w sposób, który dla każdej instytucji nie byłby łatwy, wyniki Kas poprawiają się, spółdzielcze kasy mają się coraz lepiej i tak, jak w 101 krajach na świecie służą społeczeństwu, a przede wszystkim są realną alternatywą wobec instytucji komercyjnych.

Na konferencji prasowej związanej z odbywającą się w Gdyni XXIII Krajową Konferencją spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych pod hasłem „Ku niezależności finansowej” wskazano niedociągnięcia obecnego otoczenia prawnego w którym przyszło funkcjonować Kasom oraz przedstawiono najnowsze wyniki finansowe.

By pomóc, potrzebne są narzędzia

Misją SKOK-ów jest m.in. walka z tzw. wykluczeniem finansowym, a więc pozostawaniem części społeczeństwa w gronie osób pozbawionych możliwości korzystania z usług finansowych oraz walka z lichwą, która wiele polskich rodzin doprowadza do bardzo trudnej sytuacji. Jednym z głównych elementów, który stoi na przeszkodzie tego, aby Kasy mogły w pełni realizować swoją misję są obecne przepisy prawa.

Sytuację w jakiej znalazły się SKOK-i od października 2012 r. czyli od momentu kiedy weszła w życie nowa ustawa o SKOK, warto porównać z sytuacją, z jaką mieliśmy w Polsce do czynienia w połowie lat 90-tych, kiedy zmieniano ustawę o bankach spółdzielczych. Wtedy tzw. okresy przejściowe którym podlegały banki spółdzielcze (czas na przystosowanie się do nowych przepisów) wynosiły po kilka lat. W jednym ze skrajnych przypadków nawet lat 10. SKOK-i nie miały okresów przejściowych, a jeśli już to w minimalnym zakresie. Dlatego trudno było im sprostać nowym przepisom, a wyniki finansowe nagle zaczęły na papierze wyglądać gorzej. Życie pokazało w jaki sposób Kasy są dyskryminowane.

17 lipca 2014 r. Komisja Nadzoru Finansowego zdecydowała o zawieszeniu działalności SKOK Wspólnota z siedzibą w Gdańsku. Kasa Krajowa złożyła skargę na tę decyzję KNF. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, postanowieniem z 10 czerwca 2015 r. postanowił wstrzymać wykonanie zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu WSA stwierdził m.in. „(…) okoliczności podniesione przez skarżącą (Kasę Krajową) we wniosku o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji Komisji Nadzoru Finansowego, wypełniają ustawowe przesłanki zastosowania ochrony tymczasowej. Niemożność prowadzenia działalności gospodarczej skutkować będzie nie tylko stratami finansowymi, ale spowoduje niewątpliwie odpływ konsumentów do innych instytucji finansowych, a w efekcie utratę pozycji Kasy na rynku usług finansowych, co może wywołać trudne do odwrócenia skutki”.

Z kolei 16 czerwca 2015 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek grupy posłów na Sejm dotyczący zbadania konstytucyjności przepisów prawa spółdzielczego m.in. zezwalających na przekształcenie spółdzielni pracy w spółki prawa handlowego. Wniosek wprawdzie nie został rozpatrzony, ale Trybunał umarzając to postępowanie w swoim komunikacie po wyroku zasygnalizował że: „(…) Szereg rozwiązań przyjętych w zaskarżonych łącznie przepisach o przekształceniach budzi poważne zastrzeżenia konstytucyjne”.

- To pokazuje, że apele, które wielokrotnie kierowaliśmy do organów decydujących o tym, jak wygląda prawo w Polsce, znajdują swoje potwierdzenie w decyzjach niezawisłego sądu i Trybunału Konstytucyjnego. Bez wątpienia należy znaleźć czas i energię na to, aby pochylić się ponownie nad przepisami prawa, które regulują funkcjonowanie Kas tak, aby wprowadzić do nich zmiany niezbędne dla zagwarantowania poprawnego i płynnego funkcjonowania spółdzielczych kas w Polsce. Podkreślam, że my nie apelujemy i nie zabiegamy o to, aby Kasy otrzymały jakieś przywileje czy ulgi. Nasze apele dotyczą tego, aby obowiązujące nas przepisy prawa umożliwiały nam prowadzenie działalności na równych zasadach z innymi podmiotami, które działają w sektorze finansowym, dla których SKOK-i powinny być realną konkurencją. Jeżeli funkcjonujemy w ramach gospodarki wolnorynkowej to jednym z jej fundamentów jest właśnie wolna konkurencja.

Dobre wyniki finansowe

Najnowsze wyniki wyraźnie wskazują na stabilizację sytuacji spółdzielczych kas. Z usług Kas korzysta obecnie 2 160 000 Członków i ten poziom utrzymuje się. Wcześniejsza redukcja bazy członkowskiej wynikała z likwidacji Kas decyzją KNF, a nie z fizycznej rezygnacji ludzi z członkostwa w Kasach.

SKOK-i obecnie operują aktywami w wysokości 12 869 000 000 zł - miesiąc do miesiąca nastąpił wzrost o prawie 56 000 000 zł. Nastąpił przyrost depozytów - obecnie wynoszą 11 629 000 000 zł. Pożyczki utrzymują się na stabilnym poziomie 8 156 000 000 zł, choć tu także zanotowano niewielki przyrost.

- Należy przypomnieć, że niedawny spadek wyników Kas był w przeważającej mierze wynikiem kilkakrotnych zmian systemu rachunkowości dla spółdzielczych kas i znaczącego zwiększenia obciążeń z tytułu różnego rodzaju odpisów aktualizujących czyli rezerw, wzrostu kosztów działania bez możliwości wprowadzenia okresów dostosowawczych - przypomina Wiktor Kamiński, zastępca dyrektora generalnego Kasy Krajowej.

Warto również zwrócić uwagę na to, że Kasa Krajowa udzieliła wymagającym tego Kasom pomocy w wysokości prawie 400 milionów zł. Na tej podstawie zostały objęte udziały w Kasach. Zostały również udzielone Kasom pożyczki na zasadach zobowiązania podporządkowanego.

- Te działania doprowadziły do tego, że Kasy które uzyskały tę pomoc osiągnęły wymagane przepisami minimalne poziomy kapitałów własnych z jednym zastrzeżeniem: wciąż jeszcze mamy sporą grupę Kas do których KNF nie podjęła decyzji umożliwiającej im zaliczenie tej udzielonej przez Kasę Krajową pomocy do funduszy własnych - podkreśla Wiktor Kamiński. - Kasy czekają od kilku do już nawet kilkunastu miesięcy na decyzje KNF, które umożliwiłyby im spełnienie wymagań stawianych przez ustawę w odniesieniu do funduszy własnych. W tym momencie mielibyśmy już tylko dwie Kasy które ewentualnie wymagałyby jakichś działań pomocowych. Nie są nam znane powody dla których tak przewlekły jest proces decyzyjny w KNF w tym obszarze, mimo, że wydaje się, że wszystkie warunki do zaliczenia tej pomocy zostały przez Kasy spełnione.

Warto przypomnieć, że depozyty w Kasach są objęte dokładnie takimi samymi gwarancjami jak depozyty składane w bankach komercyjnych czy spółdzielczych, czyli gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

Więź członkowska to nie fikcja

- W ostatnim czasie wielu tzw. ekspertów wypowiadało się na temat tego, że SKOK-i są w trudnej sytuacji. Chciałbym zwrócić uwagę na jedną, niezwykle istotną okoliczność. Na przełomie marca i kwietnia br. polskie Kasy przeszły największy stress test w warunkach naturalnych jaki tylko można sobie wyobrazić - mówi prezes Rafał Matusiak. - Przypomnę, że po 9 marca rozpoczął się zakrojony na niespotykaną skalę atak polityczno-medialny na sektor SKOK. Atak który miał spowodować pojawienie się w przestrzeni publicznej informacji stawiających pod znakiem zapytania naszą wydolność i renomę. Chyba nie jest dla nikogo żadną zagadką, że ten atak niestety stał się elementem prezydenckiej kampanii wyborczej. Z całą stanowczością należy odnotować i zaakcentować, że Kasy zdały ten stress test z oceną bardzo dobrą.

Często w wypowiedziach na temat Kas pojawiały się sformułowania podważające istnienie tzw. więzi członkowskiej pomiędzy osobami korzystającymi z usług spółdzielczych kas.

- Dla mnie najlepszym przykładem na to, że więź członkowska nie jest żadną fikcją, był właśnie ten okres marca i kwietnia, kiedy przez kilka długich tygodni praktycznie codziennie spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe były przedmiotem różnego rodzaju doniesień medialnych oraz często bardzo nieodpowiedzialnych wypowiedzi różnych polityków. Jeżeli w wyniku takiego działania nie doszło do upadku tego sektora, to właśnie m.in. dzięki temu, że ta więź członkowska istnieje, że Członkowie mają zaufanie do SKOK-ów i że nadal są gotowi powierzać im swoje oszczędności - podsumowuje prezes Kasy Krajowej.