Jolanta Kobojek: Jakie wyzwania na powierzonym Księdzu nie tak dawno stanowisku wydają się najbardziej pilne?

Ks. Wojciech Rzeszowski: Mam doświadczenie pracy w Gnieźnie jako diecezjalny delegat ds. ochrony oraz osoba odpowiedzialna za prewencję. Od lat współpracuję też z Centrum Ochrony Dziecka w Krakowie i prowadzę szkolenia. Obecnie pracuję na poziomie znacznie szerszym, bo ogólnopolskim. Chciałbym wspierać to, co rozwojowe i wartościowe, koordynując podejmowane inicjatywy i działania. Mamy bowiem wiele inicjatyw, które przez to, że są lokalne, bywają niezauważone. Chciałbym to zmienić. Biuro Delegata KEP służy pomocą głównie samemu delegatowi, czyli abp. Wojciechowi Polakowi, a ponieważ ma on wiele zadań, to i osobom z jego biura pracy z pewnością nie zabraknie.

Sądzę, że jako Kościół robimy wiele w sprawach ochrony, ale nie wszędzie z tą samą prędkością. Są środowiska bardzo rozwinięte, np. w liczbie szkoleń, ale są też miejsca, gdzie praca idzie wolniej. Myślę, że czasy, kiedy temat ten w ogóle nie istniał, są już za nami i że nie ma w Kościele środowisk, które nie podejmowałyby działań na rzecz ochrony małoletnich i nie robiłyby jakichś kroków w tej sprawie. Chciałbym pomóc w rozpoznaniu potrzeb, by przenosić na inne przestrzenie to, co jest pozytywne, twórcze i owocne. Chcę też wspierać tych, którzy mają mniejsze zasoby ludzkie w tym względzie. Wyzwaniem jest współpraca w ramach istniejących struktur, by była ona jak najbardziej owocna. Dwa najbardziej wybijające się podmioty to Centrum Ochrony Dziecka (COD), które działa już ponad 10 lat i ma kolosalne zasługi, jeśli chodzi o ochronę małoletnich przez budowanie całej struktury, szkolenia i przygotowanie różnych programów, oraz mająca trochę krótszy staż, ale też pozytywnie zapisująca się w historii Fundacja Świętego Józefa KEP. Ta ostatnia wnosi wiele dobrego głównie w zakresie pomocy skrzywdzonym, ale także w promowanie dobrych inicjatyw, publikacji i działań edukacyjnych. Ta działalność nie zawsze jest widoczna, ale jest bardzo ważna. Mamy też bardzo dobrze przygotowane osoby, które w lokalnych środowiskach owocnie pracują, tworząc nowe programy edukacyjne, szkolenia itd. Jestem więc na etapie przyglądania się i rozeznawania, a potem, myślę, przyjdzie czas, by działać w szerszym zakresie.

Papieska Komisja ds. Ochrony Małoletnich wydała nowe ogólne wskazania dotyczące przygotowania wytycznych dla ochrony dzieci i dorosłych osób bezbronnych. Czy są one już wdrażane w Polsce?

Polska jest jednym z krajów pilotażowych, który na podstawie tych norm reformuje swój system ochrony. Jesteśmy na etapie organizowania szkoleń dla różnych grup, m.in. księży biskupów, wyższych przełożonych i ludzi systemu. Poprzednie wytyczne, które zostały przyjęte ponad 10 lat temu, wymagają zmiany, ponieważ mamy nową świadomość i nowe doświadczenia, zmieniły się też normy prawne, zarówno państwowe, jak i kościelne. To wszystko wymusza na nas nowe spojrzenie i szukanie nowych standardów pracy na rzecz ochrony.

Widzimy też wyraźny przeskok, który dokonuje się na naszych oczach. Jest on trochę wymuszony przez zmiany prawodawstwa polskiego, m.in. przez tzw. Ustawę Kamilka. Oczywiście, że jest ona wymagająca i przymusza nas do pewnych działań, ale są to działania pozytywne i twórcze. Mają też wysoki poziom prewencyjności, czyli ukierunkowania na budowanie bezpiecznej przestrzeni dla dzieci. Dokument Papieskiej Komisji jest w dużej mierze skorelowany z ustawodawstwem światowym w tej materii, zwłaszcza krajów anglosaskich, które są chyba najbardziej rozwinięte w tym względzie. Podczas wnikliwego czytania nowych dokumentów można zauważyć dużą zbieżność idei pojawiających się w prawodawstwie państwowym i dokumentach kościelnych. To, że tak jest, to ogromna zasługa COD i p. Ewy Kusz, która jest jednocześnie członkiem Papieskiej Komisji i czuwa na bieżąco nad tym, by wszystko było zsynchronizowane i spójne. Dzięki pracy dużego zespołu specjalistów COD zostały już opracowane konieczne dokumenty (standardy ochrony) dotyczące różnych podmiotów kościelnych zajmujących się dziećmi i osobami bezbronnymi.

Idziemy tu wspólną drogą, ponieważ jakiekolwiek byłyby wymogi prawa państwowego, to pamiętajmy, że w dziedzinie ochrony dzieci jest to droga zgodna z duchem Ewangelii. Jezus wiele razy brał w obronę najsłabszych i podkreślał, że tym, którzy niosą zgorszenie, lepiej byłoby kamień młyński przywiązać do szyi i wrzucić ich w morze. To bardzo mocne słowa. Troska o najmniejszych i bezbronnych jest i powinna być priorytetem działania nie tylko Kościoła, ale i całego społeczeństwa. Z tego właśnie powodu nie należy patrzeć z lękiem na tę ustawę, ale trzeba dostrzec w niej element wspierający. Wdrażanie nowych zasad jest, oczywiście, pewnym trudem, ale trzeba mieć przed oczami cel, do którego to prowadzi, czyli większe bezpieczeństwo dzieci i bezbronnych dorosłych, a takiego trudu nie można nie podejmować.

Przed nami obchodzony w pierwszy piątek Wielkiego Postu Dzień Modlitwy i Solidarności z Osobami Skrzywdzonymi wykorzystaniem seksualnym.

Już od 2017 r. jesteśmy zaproszeni do podejmowania tej szczególnej modlitwy. Oczywiście, nie wartościujemy bolesnych doświadczeń i mamy szacunek dla każdego z nich. Nie mówimy, że jakaś krzywda jest większa czy mniejsza. Każda jest dramatyczna i bolesna. Mamy natomiast świadomość, że krzywda w obszarze ludzkiej intymności, zwłaszcza jeśli dotyczy dzieci, jest ogromnym dramatem i wielką raną, dlatego wymaga też ogromnej troski. Ten dzień jest zaproszeniem dla wszystkich ludzi dobrej woli, by pokazać, że rozumiemy i mamy w sercu współczucie oraz że chcemy z osobami zranionymi być i je wspierać. Często nie możemy uczynić tego bezpośrednio, niekiedy bowiem nawet ich nie znamy, zawsze jednak możemy pokazać, że rozumiemy problem i chcemy je wspierać modlitwą. Wierzymy, że dla osób skrzywdzonych będzie to umacniające.

Ze względu na obchodzony rok jubileuszowy i możliwość uzyskania odpustu zwróciliśmy się do wszystkich diecezji z zachętą, by te modlitwy odbywały się w wyznaczonych kościołach, które staną się centrami modlitwy w tej intencji. Ich listę (podobnie jak pomocne materiały duszpasterskie – przyp. red.) można znaleźć na stronie: www.wspolnotazezranionymi.pl/dmis2025/. Tradycyjnie do przygotowania tekstów modlitw na ten dzień zostały zaproszone osoby, które doznały dramatu skrzywdzenia i dzielą się swoją osobistą refleksją. Modlitwie będzie towarzyszyło także wiele innych inicjatyw, m.in. konferencja prasowa w siedzibie KEP oraz różne audycje radiowe, podcasty i teksty prasowe. Chcemy w ten sposób nie tylko zachęcać do wspólnej modlitwy, ale i podejmować działania edukacyjne o charakterze prewencyjnym, pogłębiające naszą wrażliwość i rozumienie problemu wykorzystania seksualnego, gdziekolwiek miałoby ono miejsce.

Ks. Wojciech Rzeszowski kierownik biura Delegata KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży.