PAŹDZIERNIK

Gruzja. Spotkania z prawosławnym katolikosem – patriarchą całej Gruzji Eliaszem II, Msza św. na stadionie im. Micheila Meschiego w Tbilisi z udziałem tysięcy wiernych, spotkania z kapłanami, zakonnicami i zakonnikami w kościele pw. Matki Bożej Wniebowziętej i podopiecznymi kościelnych dzieł charytatywnych w ośrodku charytatywnym oo. kamilianów w Tbilisi oraz wizyta w patriarszej katedrze Sweti Cchoweli w Mcchecie - to główne wydarzenia wizyty apostolskiej Franciszka w Gruzji 30 października-2 października. Przebiegała ona pod hasłem: „Pokój wam”. Szesnasta zagraniczna podróż papieża stanowiła drugi etap jego wyprawy do krajów kaukaskich. W czerwcu był w Armenii. Z Tbilisi papież udał się do Azerbejdżanu. W myśl hasła pielgrzymki papież przybył do Gruzji z misją pokoju. W kontekście konfliktu o okupowane od 2008 r. przez Rosję obszary Abchazji i Osetii Południowej modlił się i apelował o pokojowe rozwiązywanie konfliktów oraz ostrzegał, aby nie wykorzystywać różnic etnicznych, językowych, religijnych i politycznych jako „pretekstu do przekształcenia konfliktów w niekończące się nieszczęścia". Ponadto w prawosławnej, czteromilionowej Gruzji, w której "trudno być katolikiem", Franciszek, orędownik "ekumenicznego pokoju", przypomniał, że pomimo ograniczeń i niezależnie od wszelkich późniejszych zróżnicowań historycznych i kulturowych, Kościół katolicki i Gruziński Kościół Prawosławny (GKP) są w imię Ewangelii wezwane, by być „kimś jednym w Chrystusie Jezusie”.

Azerbejdżan. Msza św. w kościele pw. Maryi Niepokalanej, spotkania z władzami w Centrum Hejdara Alijewa oraz międzyreligijne z udziałem szejka Kaukazu i przedstawicieli innych wspólnot religijnych kraju - to główne wydarzenia dziesięciogodzinnej wizyty Franciszka 2 października w Azerbejdżanie. Przebiegała ona pod hasłem: „Wszyscy jesteśmy braćmi”. Kraj ten był po Gruzji ostatnim etapem 16. zagranicznej podróży papieża i drugiej w tym roku do krajów kaukaskich – w czerwcu Ojciec Święty był w Armenii. Podobnie jak do Armenii, Franciszek przybył do Azerbejdżanu z misją pokoju. W kontekście trwającego od 1993 r. konfliktu azersko-armeńskiego o Karabach Górski zachęcił wszystkich do „poruszenia nieba i ziemi, aby osiągnąć zadowalające rozwiązanie obecnych napięć na Kaukazie”. Drugim ważnym aspektem papieskiej wizyty był dialog międzyreligijny. Franciszek przypomniał, że Boga nie można przyzywać do własnych partykularnych interesów i celów egoistycznych ani nie może usprawiedliwiać On jakiegokolwiek fundamentalizmu, imperializmu lub kolonializmu.

Włochy. Franciszek odwiedził 4 października tereny dotknięte 24 sierpnia katastrofalnym trzęsieniem ziemi w prowincji Rieti we Włoszech. Wizytę rozpoczął od miasteczka Amatrice, gdzie zginęło 230 osób. Następnie udał się do domu pomocy św. Rafała w Borbonie, do Cittareale, Accumoli, Pescara del Tronto, Arquata del Tronto i San Pellegrino di Norcia w Umbrii. Papież na swoją wizytę wybrał dzień, w którym przypada uroczystość świętego Franciszka z Asyżu, patrona Włoch i swojego pontyfikatu.

Monako. Nowe władze Rady Konferencji Biskupich Europy (CCEE) na kadencję 2016-2021 wybrano na obradującym w Monte Carlo w dniach 6-9 października zgromadzeniu plenarnym tej organizacji. Przewodniczącym został kard. Angelo Bagnasco z Włoch, zaś dwoma wiceprzewodniczącymi – kard. Vincent Nichols z Wielkiej Brytanii i abp Stanisław Gądecki. W skierowanym do uczestników zgromadzenia przesłaniu papież Franciszek zaapelował by niech "Europa oddycha dwoma płucami: zachodnim i wschodnim" i zachęcił, by Kościół w Europie coraz bardziej stawał się „Kościołem wychodzącym”, radosnym zwiastunem Ewangelii miłosierdzia i świadkiem nadziei. Przewodniczących episkopatów Europy przyjął w swym pałacu książę Monako, Albert. Ponadto jeden wieczór biskupi spędzili w Nicei we Francji, gdzie modlili się w miejscu pamięci ofiar ataku terrorystycznego z 14 lipca br.

LISTOPAD

Szwecja. 17. podróż zagraniczna Franciszka w dniach 31 października -1 listopada miała charakter wybitnie ekumeniczny i odbyła się z okazji rozpoczęcia obchodów 500-lecia reformacji a także aby uczcić 50-lecie owocnego dialogu katolicko-luterańskiego. Papież spotkał się również z miejscową, wielonarodową wspólnotą katolicką dla której w uroczystość Wszystkich Świętych odprawił w Malmö Mszę św. Podczas nabożeństwa w luterańskiej katedrze w Lund papież przypomniał wkład Kościołów zrodzonych z reformacji w uznanie centralnego miejsca Pisma Świętego w życiu Kościoła. Wskazał także na znaczenie duchowego doświadczenia Marcina Lutra oraz doktryny o usprawiedliwieniu, wyrażającej istotę ludzkiego życia przed Bogiem. Podpisano wspólną katolicko-luterańską deklarację. W hali sportowej Malmö Arena pod hasłem: „Razem w nadziei” odbyło się spotkanie, które stanowiło drugą częścią wspólnych obchodów inauguracji Jubileuszu Reformacji. W przemówieniu papież podziękował też rządom pomagającym uchodźcom i osobom ubiegającym się o azyl. Następnie podpisano deklarację intencji między Caritas Internationalis i Departamentem Służby dla Świata Światowej Federacji Luterańskiej, zatytułowaną „Razem w nadziei”. 1 listopada rano Franciszek spotkał się z 15 tys. katolików odprawiając dla nich Mszę św. na stadionie Swedbanku w Malmö. W homilii Franciszek mówił o powszechnym powołaniu do świętości i wskazał na aktualność ewangelicznych Błogosławieństw i pilną konieczność dążenia do jedności chrześcijan.

Irak. W obecnym delikatnym okresie dziejów Iraku, po całkowitym wyzwoleniu Mosulu spod panowania tzw. Państwa Islamskiego, chrześcijanie są wezwani do okazania jedności i do sprzyjania pojednaniu całego narodu. Wskazali na to przywódcy Kościołów zakorzenionych w tym regionie i liczni politycy chrześcijańscy, działający w parlamentach: ogólnokrajowym i Autonomicznego Regionu Kurdystanu Irackiego. Wszyscy oni zebrali się 3 listopada w Ankawie – chrześcijańskiej dzielnicy Irbilu, aby omówić i wypracować propozycje nt. przyszłości kraju w nowej rzeczywistości. W naradzie wzięli udział m.in. katolicki patriarcha chaldejski Louis Raphael I Sako, zwierzchnika Asyryjskiego Kościoła Wschodu patriarcha Mar Jerzy (Gewargis) III Sliwa i syryjski prawosławny metropolita Mosulu Nikodem Dawid Matti Szaraf. W Iraku trwa wojskowa ofensywa wyzwalania terenów zajętych przez Państwo Islamskie, w której bierze udział ponad 100 tys. żołnierzy irackich oraz bojowników kurdyjskich i szyickich, korzystających ze wsparcia powietrznego i naziemnego kierowanej przez USA międzynarodowej koalicji. Ponad dwa lata temu ok. 200 tys. chrześcijan musiało opuścić swoje domy. Zniszczonych jest 30 proc. domów, 70 proc. zostało podpalonych, zniszczono także wszystkie kościoły. Na terenach wyzwolonych odkryto masowe groby oraz kolejne dowody tortur i zabijania, seksualnego wykorzystywania kobiet i dziewcząt oraz wciąganie do walki dzieci przez Państwo Islamskie. W ciągu ostatnich 10 lat liczba chrześcijan w Iraku spadła z 1,4 mln do niespełna 275 tys. Większość z nich, w obawie o własne życie, ucieka ze swojego kraju do Libanu, Jordanii lub Kurdystanu, gdzie liczba chrześcijan wzrosła z 30 tys. w 2003 do 100 tys. obecnie, mimo że panujące tam warunki życia uchodźców są katastrofalne.

Węgry. Zakończenie Roku Jubileuszowego św. Marcina. „Patrząc na zranienia człowieka, spotkamy Chrystusa” - mówił arcybiskup Wiednia 11 listopada w opactwie benedyktyńskim Pannonhalma na Węgrzech podczas Mszy św. kończącej całoroczne obchody 1 700. rocznicy urodzin św. Marcina. Kard. Christoph Schönborn zaapelował o “otwarte oczy” na ludzi w trudnych sytuacjach życiowych. Tego sago dnia Rok św. Marcina uroczyście zamykał w austriackim Eisenstadt prymas Węgier, kard. Peter Erdö.

Włochy. Z okazji obchodzonego 13 listopada VIII Dnia Solidarności z Kościołem Prześladowanym Papieskie Stowarzyszenie Pomoc Kościołowi w Potrzebie opublikowało raport o sytuacji religii w 196 krajach. Obecnie ok. 200 mln ludzi nie może swobodnie wyznawać swojej wiary. W 38 krajach mamy systematyczne prześladowania a chrześcijanie najbardziej cierpią z rąk islamskich ekstremistów - wynika z dorocznego raportu. Wskazuje on, że w ponad 80 krajach prawo człowieka do wolności religijnej nie jest akceptowane lub przestrzegane, a 75 proc. przypadków religijnych prześladowań dotyczy chrześcijan. W ponad 40 krajach są oni wręcz dyskryminowani i uciskani.

GRUDZIEŃ

Świat. Z okazji 100. rocznicy śmierci na całym świecie obchodzono Rok Jubileuszowy bł. Karola de Foucauld. Przyszły błogosławiony został zamordowany 1 grudnia 1816 r. w algierskim Tamanrasset. Beatyfikowany w 2005 r. francuski pustelnik, mistyk i misjonarz, który wiele lat spędził wśród muzułmańskich Tuaregów w Afryce Północnej, „wskazuje drogę, w jaki sposób należy się odnosić do inaczej wierzących, zwłaszcza muzułmanów”. Mottem Roku były słowa z Ewangelii, które dogłębnie wstrząsnęły życiem francuskiego trapisty: „Cokolwiek uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili”. Rok jubileuszowy zakończyły 1 grudnia uroczystości liturgiczne w Nazarecie oraz w Tamanrasset, gdzie został zamordowany.

Syria. Od 2011 roku trwa wojna domowa. 13 grudnia papież wystosował apel do prezydenta Syrii, Baszar al-Asada wspólnoty międzynarodowej o położenie kresu przemocy i o pokojowe rozwiązanie konfliktu, potępiając wszelkie formy ekstremizmu i terroryzmu, jakiejkolwiek strony by pochodziły, i wzywając prezydenta do zapewnienia pełnego przestrzegania prawa międzynarodowego w odniesieniu do ochrony cywilów i dostępu do pomocy humanitarnej. List Ojca Świętego przekazał nuncjusz apostolski w Damaszku, kard. Mario Zenari. W 2016 r. sceną najcięższych walk pomiędzy wojskami rządowych Sił Zbrojnych a oddziałami opozycyjnej Wolnej Armii Syrii było miasto Aleppo nazwane „syryjskim Stalingradem”. Z różnych stron słychać głosy negatywnie oceniające dotychczasową postawę świata wobec wojny w Syrii. „Wspólnota międzynarodowa ogranicza się do deklaracji i głosów oburzenia, pomijając całkowicie ludzki aspekt tragedii wyniszczającej Aleppo” – napisali biskupi Francji, wytykając niewystarczające działania w obliczu tej ogromnej tragedii humanitarnej. Konkretnym przykładem tej bierności są niewysłuchane apele o otwarcie korytarzy humanitarnych, którymi ludność cywilna mogłaby bezpiecznie uciec przed działaniami wojennymi, o niebombardowanie szpitali i szkół czy też o umożliwienie dostarczenia potrzebującym niezbędnej żywności i lekarstw. Papież Franciszek 11 grudnia po raz kolejny zaapelował o "zaangażowanie wszystkich, aby dokonano cywilizowanego wyboru: nie dla zniszczeń, tak dla pokoju, tak dla mieszkańców Aleppo i Syrii. Dotychczas w wyniku wojny zginęło ponad 250 tys. ludzi a połowa z 24 mln mieszkańców kraju została zmuszona do ucieczki.

Łotwa. Z udziałem ok. 15 tys. osób z całej Europy, w tym 4 tys. z Polski odbywa się w dniach 28 grudnia-1 stycznia 2017 w Rydze 39. Europejskie Spotkanie Młodych, organizowane przez ekumeniczną Wspólnotę z Taizé. Podczas wydarzenia odbywają się spotkania tematyczne, z przedstawicielami świata religii i polityki, modlitwy oraz koncerty. Jego tematem jest zaangażowanie młodych w pokój i solidarność na świecie. Ogłoszono, że 40. Europejskie Spotkanie Młodych odbędzie się pod koniec roku 2017 i na początku 2018 w Bazylei w Szwajcarii.

Krzysztof Tomasik