W poniedziałek w sali kolumnowej Sejmu uroczystości rocznicowe rozpoczęło spotkanie wicemarszałka Sejmu Kazimierza Ujazdowskiego z kombatantami, na którym wręczone zostały odznaczenia państwowe i związkowe.
Po dekoracji z przemówieniem wystąpił ostatni prezydent RP na Uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, a po nim referat pt. Fenomen Polskiego Państwa Podziemnego wygłosił doc. dr hab. Marek Ney-Krwawicz.
Dalsze uroczystości odbywały się przy pomniku Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego u zbiegu ulic Wiejskiej i Matejki. Rozpoczął je przemówieniem prezydent Warszawy Lech Kaczyński. W dalszej
części odbył się inscenizowany koncert z udziałem wielu wybitnych artystów scen polskich.
27 września 1939 r. na dzień przed kapitulacją stolicy została powołana Służba Zwycięstwu Polski. Inicjatorami powstania SZP byli oficerowie dowodzący obroną Warszawy na czele z gen. Rómmlem
i gen. Karaszewiczem-Tokarzewskim oraz Komisarzem Cywilnym Obrony Warszawy Stefanem Starzyńskim. Powołanie SZP uznaje się za początek istnienia Polskiego Państwa Podziemnego, które w okresie swojego istnienia
obejmowało swoim działaniem wszystkie dziedziny życia społecznego, jak chociażby szkolnictwo, kulturę, opiekę społeczną, sądownictwo. W warunkach okupacyjnych w Polsce działały szkoły średnie, tzw. tajne
komplety, oraz wyższe uczelnie w Warszawie, Krakowie, Wilnie, Lwowie. W podziemiu wydawano prasę, literaturę, poezję odbywały się spektakle teatralne i koncerty. Ratowano obywateli narodowości żydowskiej.
W tym celu powołana została Rada Pomocy Żydom „Żegota”, która zajmowała się bezpośrednią pomocą Żydom w gettach i tym, którzy się ukrywali. Działał również system wymiaru sprawiedliwości z
Cywilnym Sądem Specjalnym i Państwowym Korpusem Bezpieczeństwa. Państwo Podziemne dysponowało armią i to nie małą. W połowie 1944 r. Armia Krajowa liczyła ponad 350 tys. żołnierzy, czyli więcej niż
wojsko polskie we wrześniu 1939 r.
W marcu 1945 r. sowieci w podstępny sposób aresztowali 16 przywódców Państwa Podziemnego, a następnie skazali na długoletnie więzienia, z których wielu nie powróciło. W swoim referacie dr Ney-Krwawicz
przypomniał: „Odeszło do historii Polskie Państwo Podziemne, jedyna tak rozwinięta w Europie lat wojny konspiracyjna struktura państwowa. Stanowiła ona istotne ogniwo w walce o niepodległość. Pozostawiła
po sobie nie tylko pamięć, ale przede wszystkim wielki niepodważalny kapitał moralny, dumę z samoorganizacji społeczeństwa polskiego w latach najbardziej krwawej z dotychczasowych wojen oraz ważny punkt
odniesienia do dyskusji o miejscu należnym Polsce w Europie, której częścią byliśmy od wieków.”
We wrześniu 1998 r. Sejm Rzeczypospolitej uchwalił dzień 27 września Dniem Polskiego Państwa Podziemnego.
Pomóż w rozwoju naszego portalu