Na temat Poddębic w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego
czytamy: "Osada, dawniej miasteczko, nad rzeką Ner, gmina i parafia
Poddębice. Odległe 24 wiorsty od Łęczycy, a 35 wiorst od Łodzi. Leży
w nizinie nadrzecznej. Posiada kościół parafialny murowany, kościół
ewangelicki filialny murowany (par. w Konstantynowie), dwie synagogi
murowane, szkołę początkową (...) Co do rzemiosł jest: 37 szewców,
27 krawców, 14 bednarzy, 7 stolarzy, 2 nożowników, 3 malarzy pokojowych (
...). Jest to starożytna osada. W pobliskiej, też nad Nerem położonej
wsi Bałdrzychowie, znajduje się obszerne cmentarzysko przedhistoryczne,
a drugie mniejsze, we wsi Wilczycy (odległej o 7 wiorst)". Według
innych materiałów źródłowych, pierwsza wzmianka o tej miejscowości,
zwanej wówczas Poddębie (w zapisie - Poddambe) pochodzi z 1388 r.
Obecna nazwa - Poddębice (w pisowni Poddębicze) pojawiła się w roku
1398. W XIV w. stanowiły własność wielkopolskiej rodziny Chebdów (
Pomianów), którzy w tych stronach posiadali dość liczne dobra i byli
fundatorami kościołów w Niewieszu i Grodzisku. Ostatnim z tego rodu
dziedzicem Poddębic był Jan Chebda, protonotariusz apostolski, dziekan
gnieźnieński, zabity w 1400 r. przez własnego brata Lastka Chebdę
z Grabia. Taką informację przekazał Jan Długosz. Na początku XVI
w. miejscowość ta przeszła na własność małoletniego Jana Poddębskiego
i jego opiekuna Jana Niewieskiego. W wieku XVII Poddębice miały nowych
właścicieli - Grudzińskich, którzy wznieśli tam oryginalnej budowy
zameczek. Encyklopedia Powszechna z 1865 r. tak opisuje ten zameczek: "
Zameczek tutejszy niewielki, ale gustownie zbudowany i w dobrym dochowany
stanie. Wybudował go bez wątpienia sam Grudziński, jeden z najczynniejszych
rokoszanów, znany w dziejach wojny domowej pod Zebrzydowskim, zmarły
w roku 1618. Budowla ta pod względem architektonicznego pomysłu nie
mająca drugiej sobie podobnej w Królestwie, jest w stanie mieszkalnym"
. Po Grudzińskich miejscowość przeszła kolejno na własność rodu Sanguszków
i Zakrzewskich. Zapewne przed 1400 r. Poddębice uzyskały prawa miejskie.
W 1459 r. wyekwipowało i wysłało na wojnę pruską jednego żołnierza.
W swojej historii często traciło swój charakter miejski, o czym świadczy
określanie tej miejscowości w różnych źródłach raz jako wsi (w 1673
r.), raz jako miasta. W 1790 r. ponownie zaliczono je do miast. Do
czasów rozbiorów Polski Poddębice znajdowały się na terenie województwa
łęczyckiego, którego granica biegła wzdłuż Neru. W 1793 r. znalazły
się pod zaborem pruskim. W latach 1807-1815 należały do Księstwa
Warszawskiego, a później do Królestwa Polskiego. W 1822 r. powstała
tu manufaktura sukiennicza, w mieście odbywały się targi wyrobów
włókienniczych oraz bydła i koni. W 1870 r. w odwecie za udział mieszkańców
w powstaniu styczniowym, władze carskie odebrały Poddębicom prawa
miejskie. Dopiero 74 lata później, w wolnej Polsce odzyskały utracone
prawa.
W 1443 r. arcybiskup gnieźnieński Wincenty Kot erygował
przy nie istniejącym już kościele św. Katarzyny parafię. Według zapisków
historycznych, pierwszy kościół św. Katarzyny był budowlą drewnianą,
ufundowaną przed rokiem 1400 przez wzmiankowanego wcześniej ks. Jana
Chebdę. Przy tym kościele działała szkółka parafialna. W latach 1609-10
matka Stefana Grudzińskiego, starosty pilskiego i ujskiego, z domu
Karśnicka (lub Kraśnicka), podkomorzanka łęczycka o nie znanym nam
już imieniu, na miejscu starego kościoła wystawiła nowy, murowany,
który bez większych zmian przetrwał do roku 1895, kiedy to uległ
spaleniu. W trakcie odbudowy (1896 r.) został znacznie powiększony
przez dobudowanie dwóch naw bocznych, skarbczyka i chóru muzycznego.
Kościół św. Katarzyny Dziewicy i Męczennicy w Poddębicach jest świątynią
orientowaną i murowaną w stylu późnorenesansowym. Posiada od strony
północnej, przy prezbiterium, wystawione na planie kwadratu - prostokątną
zakrystię i kaplicę. Przy nawie znajduje się okrągła wieżyczka z
klatką schodową na chór i na sklepienia. Ściany wnętrza świątyni
są rozczłonkowane pilastrami dźwigającymi belkowanie z wydatnym gzymsem,
natomiast sklepienia są kolebkowe z lunetami, w prezbiterium pierwotne,
a w nawie rekonstruowane. Okna są wysokie, zamknięte półkoliście.
W prezbiterium znajduje się późnorenesansowa dekoracja stiukowa złożona
z cienkich wałków i rozet; w kartuszach monogramy Jezusa i Maryi
oraz herby: Grzymała, Lubicz, Pomian i Poraj. Na podniebiu łuku tęczowego
znajduje się dekoracja roślinna z uskrzydloną główką anioła. Do zabytków
sztuki stanowiących własność parafii należą: ołtarz główny późnorenesansowy
z I poł. XVII w., z rzeźbami św. Stanisława, św. Wojciecha, św. Barbary
i św. Katarzyny oraz z przemalowanymi obrazami - św. Teresy i św.
Jadwigi. Zabytkiem jest także znajdujący się w kaplicy ołtarz barokowy
z ok. 1660 r., z obrazem św. Katarzyny. Innymi zabytkami są m. in.
rokokowe organy, chrzcielnica kamienna późnogotycka z drewnianą klasycystyczną
pokrywą, dwa feretrony i krzyże procesyjne oraz barokowy relikwiarz.
Przy tutejszym kościele odnotowano istnienie następujących bractw:
św. Anny (zał. w 1432 r.), III Zakonu św. Franciszka (1937 r.), Żywego
Różańca (1938 r.) oraz Papieskiego Dzieła Rozkrzewiania Wiary. Jej
proboszczem jest ks. Tadeusz Melchinkiewicz, zarazem dziekan poddębicki.
Pomóż w rozwoju naszego portalu