1. Wprawdzie rok duszpasterski poświęcony ewangelizacji dobiega końca, to jednak ubogaceni nowymi doświadczeniami nadal kontynuujemy w duszpasterstwie parafialnym jego główne założenia oraz najpilniejsze postulaty.

W I Niedzielę Adwentu rozpoczyna się nowy rok duszpasterski. Odtąd też obowiązuje nowy program.

Jego podstawę i stosowne materiały opracowuje każdego roku Komisja Duszpasterstwa Ogólnego Episkopatu Polski.

Każda diecezja ma swoją specyfikę. To z kolei wytycza odpowiednie oczekiwania pod adresem duszpasterstwa. Wiążą się z tym charakterystyczne dla diecezji uwarunkowania, jak również właściwości posługi duszpasterskiej.

Z tych racji od wielu lat opracowuje się w archidiecezji łódzkiej program duszpasterski, który jest adaptacją programu ogólnopolskiego.

2. Podstawowym odniesieniem dla duszpasterstwa w roku 2002 są myśli i wskazania Ojca Świętego Jana Pawła II zawarte w jego Liście apostolskim Novo millennio ineunte.

Czytamy tam: "Nie trzeba wyszukiwać ´nowego programu´. Program już istnieje: ten sam, co zawsze, zawarty w Ewangelii i w żywej Tradycji. Jest on skupiony w istocie rzeczy wokół samego Chrystusa, którego mamy poznawać, kochać i naśladować, aby żyć w Nim życiem trynitarnym i z Nim przemieniać historię (...)" (NMI, 29).

Nieco później, w tej samej części Listu Papież jednak podkreśla: "Właśnie w Kościołach lokalnych można określić konkretne elementy programu - cele i metody pracy, zasady formacji i doskonalenia duszpasterzy i ich współpracowników (...)". Z wypowiedzi Jana Pawła II wynika, że program duszpasterski ma realizować bardzo ważne zadania - nie nowe wcale a jednak zawsze aktualne. Są to: poznawanie Chrystusa, miłość wobec Niego i naśladowanie Go. Tylko wtedy chrześcijanie będą mogli skutecznie przemieniać historię. W tym roku najważniejszym zadaniem w realizowaniu programu duszpasterskiego ma być poznawanie Chrystusa.

W programie duszpasterskim naszej archidiecezji przyjmujemy hasło w brzmieniu "Na nowo poznawać Chrystusa". Oznacza ono, że choć nasi wierni wykazują jakąś znajomość Chrystusa, to jednak jest ona często niepełna, powierzchowna i wybiórcza, a może nawet zniekształcona. Należy więc tę wiedzę o Chrystusie poszerzać i pogłębiać. Hasło daje do zrozumienia, że poznawanie Chrystusa jest zadaniem obowiązującym chrześcijanina przez całe jego życie.

3. Co ma stanowić podstawę w realizacji programu duszpasterskiego? Przede wszystkim Pismo Święte, jako główne źródło w naszym poznawaniu Chrystusa, a ponadto List apostolski Jana Pawła II Novo millennio ineunte i Katechizm Kościoła Katolickiego.

Z Pisma Świętego w szczególnym stopniu będzie służył pomocą Nowy Testament z odniesieniem do Starego Testamentu. Najbardziej przydatne będą wypowiedzi Chrystusa o Nim samym. Z kolei wspomniany List apostolski Jana Pawła II w całości stanowi źródło dla naszego poznawania Chrystusa - przede wszystkim ze względu na zawarte w nim teologiczne i duszpasterskie uzasadnienia. Jednakże przedmiotem specjalnej medytacji w pracy duszpasterzy powinny się stać zwłaszcza dwa rozdziały: rozdział II zatytułowany Oblicze do kontemplacji i rozdział III pt. Na nowo rozpoczynać od Chrystusa.

Realizując nowy program, duszpasterze powinni jak najczęściej sięgać po Katechizm Kościoła Katolickiego. Znajdą w nim stosowne określenia, które Kościół odnosi do wiary i moralności. Mają one rangę najwyższej kompetencji i autorytetu, wszak stoi za nimi Kościół Jezusa Chrystusa. W nowym roku duszpasterskim przydatny okaże się drugi rozdział w pierwszej części Katechizmu, zatytułowany: Wierzę w Jezusa Chrystusa, Syna Bożego jednorodzonego.

Źródłami pomocniczymi w realizowaniu programu powinny być odpowiednie publikacje książkowe teologów, a także liczne już artykuły w prasie katolickiej.

4. W papieskim Liście Novo millennio ineunte można przeczytać, jak Ojciec Święty widzi zadanie poznawania Chrystusa. Oto jego najważniejsze wskazania na ten temat.

Jubileusz Roku 2000 pozwolił nam jeszcze głębiej uświadomić sobie, kim jest Jezus Chrystus. Dlatego w realizacji nowego programu duszpasterskiego należy nawiązywać do spotkań i przeżyć związanych z Jubileuszem Zbawienia.

Mówiąc o obchodach jubileuszowych, wyprowadza Jan Paweł II wniosek, który dla duszpasterzy jest cenną wskazówką: "Jeżeli ukazuje się młodym prawdziwe oblicze Chrystusa, oni dostrzegają w Nim przekonującą odpowiedź na swoje pytania i potrafią przyjąć Jego orędzie, choć jest trudne i naznaczone przez krzyż" (NMI, 9).

Konkretnym zadaniem, które należy podjąć jako owoc Jubileuszu, jest kontemplacja oblicza Chrystusa. Tego zadania nie wypełni się bez milczenia i modlitwy. Oblicze Chrystusa to oblicze Zmartwychwstałego, dlatego jego kontemplacja staje się źródłem radości i optymizmu ( por. NMI, 29).

Chrześcijanin szczególnie dogłębnie poznaje Chrystusa podczas liturgicznych spotkań z Nim. W związku z tym mówi Jan Paweł II: "W każdą niedzielę zmartwychwstały Chrystus na nowo jakby wyznacza nam spotkanie w Wieczerniku (...)" (NMI, 58).

Poznając Chrystusa, chrześcijanin powinien poznać również najważniejsze zadania, które w Jego imieniu stawia wspólnotom chrześcijańskim Piotr naszych czasów. I tak z lektury Listu dowiadujemy się, że w realizacji programu powinny nas cechować takie postawy jak:

- radykalizm ewangeliczny (por. NMI, 51),

- entuzjazm pierwszych chrześcijan (por. NMI, 58),

- umiejętność pokazywania Chrystusa innym ludziom (por. NMI, 16),

- dążenie do świętości (por. NMI, 30-31),

- duch modlitwy (por. NMI, 32-34).

Należy pamiętać, że poznawanie Chrystusa prowadzi do pogłębiania wiary. Uczniowie rozpoznają swojego Mistrza "przy łamaniu chleba" (Łk 24, 35). Wywołuje to przełom w ich życiu duchowym. Wracają do Jerozolimy, aby świadczyć o zmartwychwstałym Chrystusie.

Na drogach, które prowadzą do poznania Chrystusa, towarzyszy nam zawsze Najświętsza Maryja Panna. Jan Paweł II zachęca, aby widzieć w Niej "Gwiazdę Nowej Ewangelizacji" i "niezawodną Przewodniczkę", przez którą możemy dojść do Jezusa (por. NMI, 58).

5. Co należy czynić w duszpasterstwie parafialnym, aby nasi wierni jak najgłębiej poznawali Chrystusa?

Jednym z podstawowych zadań jest informowanie wiernych o skutkach nieznajomości Chrystusa. Jego obraz jest często zniekształcony w świadomości ludzi. Przyczyniają się do tego różnorakie czynniki, np. działalność sekt, nieprzyjazne media, wypowiedzi ludzi niewierzących itp. Następstwem zniekształconego obrazu Chrystusa jest niewłaściwy stosunek człowieka do Kościoła, do moralności chrześcijańskiej, a nawet do całego chrześcijaństwa (postawa antychrystianizmu). Najczęściej spotykanym skutkiem nieznajomości Chrystusa i Kościoła jest różnego rodzaju antyklerykalizm.

Przypominać wiernym, że Chrystus jest Zbawicielem, który nieustannie przychodzi do swojego Kościoła. Jest to główna myśl w przeżywaniu Adwentu. Należy więc wskazywać na różne postaci obecności Chrystusa w Kościele: w sakramentach świętych, w lekturze Pisma Świętego, w człowieku potrzebującym pomocy, we wspólnocie.

Niech nasi wierni wiedzą, że ich świadectwo wiary pozwoli drugiemu człowiekowi poznać Chrystusa. Powinno się w związku z tym upowszechnić myśl papieża Pawła VI:

"Człowiek naszych czasów chętniej słucha świadków, aniżeli nauczycieli; a jeśli słucha nauczycieli, to dlatego, że są świadkami" ( EN, 41). Jako chrześcijanie mamy nie tylko mówić o Chrystusie, ale innym pozwalać Go zobaczyć - poprzez publicznie dawane świadectwo wiary i miłości (por. NMI, 16).

l W sposób przekonujący zachęcać do regularnej lektury Pisma Świętego, a w szczególności tych jego ksiąg, które przybliżają osobę Chrystusa i Jego zbawczą misję. Sprawnie wykorzystać w parafii, a zwłaszcza na katechezie publikację Dobra Nowina, którą przekazano dzieciom i młodzieży w całej archidiecezji. W związku z tym posługiwać się stwierdzeniem św. Hieronima, który mówił, że "nieznajomość Pisma to nieznajomość samego Chrystusa".

Wykorzystać wszystkie okazje duszpasterskie, aby u parafian pogłębić znajomość Chrystusa. Przykładowo można wymienić spotkania z rodzicami dzieci pierwszokomunijnych, ze świadkami kandydatów do bierzmowania, z uczestnikami katechezy przedślubnej itp. W tym celu należy też wykorzystać katechezę dla dorosłych. Dlatego, jeżeli jej w parafii jeszcze nie ma, powinno się ją zainicjować jak najrychlej.

Położyć jeszcze większy nacisk na udział wiernych w niedzielnej Mszy św., podczas której jej uczestnicy głoszą śmierć Chrystusa i wyznają Jego zmartwychwstanie. Duże znaczenie duszpasterskie i wychowawcze ma wspólne przygotowanie liturgii - szczególnie wtedy, gdy bierze w nim udział młodzież (komentarz, czytania, modlitwa wiernych, procesja z darami, udział scholi).

Należy na nowo zachęcić parafian do udziału w tych nabożeństwach, które są uwielbieniem Jezusa w Eucharystii (nabożeństwa adoracyjne w pierwsze niedziele miesiąca i inne). Powinno się je odpowiednio przygotować, wprowadzić nowe elementy (np. angażować zespoły parafialne) i związać z krótką katechezą (choćby czytanka pogłębiająca znajomość Chrystusa). W tym celu można wykorzystać "pomoce duszpasterskie" zawarte w opracowaniu Poznać Chrystusa. Program duszpasterski na rok 2001/2002 (Katowice 2001). Znajdują się wśród nich celebracje biblijne, wezwania litanijne ku czci Jezusa i adoracje na pierwsze piątki miesiąca.

Nabożeństwa maryjne (majowe, różańcowe, Apel Jasnogórski itp.) ukierunkować zgodnie ze znaną zasadą "Per Mariam ad Jesum", wykorzystując w tym celu element katechezy (kazanie, medytacja, czytanka) .

Zarówno w kaznodziejstwie, jak i na katechezie stawiać pytanie "Kim jest dla mnie Jezus Chrystus?" Pomagać uczestnikom katechetycznych i liturgicznych spotkań w formułowaniu dojrzałej odpowiedzi. Przytaczać w związku z tym te wypowiedzi znanych chrześcijan, które odnoszą się do osoby Chrystusa.

Uczyć dzieci, młodzież i dorosłych praktycznej umiejętności kontemplowania oblicza Chrystusa. Podkreślać przy tym, że niezbędna jest do tego modlitwa i milczenie. Tłumaczyć w związku z tym, jak szkodliwe są dla życia duchowego i dla poznania Chrystusa takie zjawiska jak hałas zewnętrzny, zgiełk otaczającego świata i nieład wnętrza, nazywany jarmarkiem duszy.

Kłaść nacisk na chrystocentryzm - w wychowaniu i na katechezie. Zasada ta zapewnia utrzymanie właściwego kierunku w podejmowaniu formacji chrześcijańskiej. Sprawia również, że przekazywanie wiedzy o Chrystusie staje się skuteczne i owocujące.

Chrystus identyfikuje się z ludźmi potrzebującymi pomocy: " Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili" (Mt 25, 40). Do listy ludzi potrzebujących, których wymienia Chrystus, należy dołączyć także bezrobotnych. Trawestując słowa Zbawiciela, należałoby powiedzieć: "Byłem bez pracy, a pomogliście mi". Specyfiką naszego środowiska jest m.in. bieda materialna i wysoki procent bezrobocia. Trzeba się uczyć umiejętności rozpoznawania Chrystusa w ludziach biednych, pozbawionych pracy i zepchniętych na margines życia.

W działalności duszpasterskiej i katechetycznej należy przybliżyć znaną zależność: tylko wtedy chrześcijanin pokocha Chrystusa, gdy wcześniej Go pozna. Dziś człowiek pragnie poznać najważniejsze motywy tego, co ma czynić. Trzeba mu w tym pomóc, uzasadniając, dlaczego ma poznawać Chrystusa.

Przekonać parafian do czytelnictwa prasy katolickiej oraz książek - w szczególności tych, które mówią o Chrystusie i Jego Kościele. Bibliotekę parafialną uzupełnić nowymi pozycjami z zakresu chrystologii i eklezjologii.

Ponieważ poznawanie Chrystusa nie jest zadaniem łatwym, przeto należy się modlić w tej intencji: o wytrwałość w zdobywaniu wiedzy o Chrystusie (wierni świeccy) oraz o umiejętność mówienia o Zbawicielu (duszpasterze i katecheci). W tym roku niech to będzie modlitwa wyjątkowa, wspomagająca wiernych w szlachetnym trudzie poznawania Chrystusa. Zgodnie z obietnicą Zbawiciela, Duch Święty spieszy nam zawsze ze stosowną pomocą (por. Mk 13, 11; Łk 12, 12).

Ożywić w parafii śpiewanie pieśni wielbiących Jezusa Chrystusa. Nauczyć nowych pieśni, udostępniając ich teksty.

Proponuje się, aby w większych parafiach (miejskich) z dobrze zorganizowanym duszpasterstwem, wprowadzić cykle konferencji poświęconych Jezusowi Chrystusowi, z udziałem zaproszonych prelegentów ( np. profesorów Wyższego Seminarium Duchownego w Łodzi).

Temat tegorocznego programu duszpasterskiego należy w wyjątkowym stopniu odnieść do mediów będących w gestii Kościoła. Wszak ich najważniejszą funkcją jest ewangelizacja. Hasło "Na nowo poznawać Chrystusa" ma przede wszystkim charakter ewangelizacyjny. Dlatego w mediach katolickich powinno się wykorzystać wszelkie możliwości prowadzące do poznania Chrystusa - zarówno w słowie, jak i w obrazie.

Poznawaniu Chrystusa mają towarzyszyć odpowiednie cele. Dlatego też, w taki sposób mamy poznawać Chrystusa, aby móc zrozumieć Go. A dalej: tak głęboko mamy rozumieć Chrystusa, aby Go umiłować. I wreszcie: tak dojrzale powinniśmy miłować Chrystusa, aby być Jego apostołami oraz swoją wiarą i miłością dawać Mu w świecie świadectwo.

Zgodnie z dotychczasową praktyką, w kościołach parafialnych i w kaplicach należy przygotować stosowną dekorację, eksponując w odpowiednich miejscach hasło obowiązujące w nowym roku duszpasterskim. Zadanie poznawania Chrystusa powinno się uwzględnić również w parafialnych gablotach informacyjnych.

6. Jak wynika z powyższego, temat tegorocznego programu duszpasterskiego ma wyjątkową wagę. Stanowi przede wszystkim podstawę życia religijnego. Na dobrej znajomości Chrystusa budować można zdrową religijność i zasady moralne. Ponadto, hasło wzywające do poznawania Chrystusa ma wyjątkowy walor ewangelizacyjny. Kościół ma tak ewangelizować współczesny świat, aby wszyscy ludzie poznali Chrystusa.

Gorąco zachęcam duszpasterzy, katechetów, członków ruchów i stowarzyszeń katolickich, aby na nowo i z gorliwością pierwszych chrześcijan włączyli się w dzieło poznawania Chrystusa. Niech inni ludzie za ich przykładem stają się zdolni do poznawania Chrystusa i do umiłowania Go.

Na to zadanie wszystkim z serca błogosławię.