Ustanowiona w 1805 r. diecezja kielecka została zniesiona w 1818 r. Znaczna część jej terytorium położona w Królestwie Polskim została włączona do diecezji krakowskiej. Decyzje rządu carskiego doprowadziły już w 1834 r. do powstania niezależnej od Krakowa „diecezji kielecko-krakowskiej” ze stolicą w Kielcach. Od 1849 r. zarządzał nią wikariusz apostolski ks. Maciej Majerczak, mianowany biskupem w 1862 r. W latach jego rządów, w Kielcach i na terenie diecezji miały miejsce manifestacje religijno-patriotyczne. Ich uczestnikami - i nierzadko organizatorami - byli kapłani kieleccy.
Bp Majerczak już przed rozpoczęciem walk powstańczych zdecydowanie stanął po stronie patriotów polskich. 14 września 1862 r. uczestniczył w odpuście na Świętym Krzyżu. Zgromadzonym pielgrzymom ukazano wtedy krzyż z Warszawy zniszczony w czasie manifestacji przez żołnierzy carskich. Znieważony krzyż budził odrazę do Moskali, wzmagał wrzenie patriotyczne zgromadzonych ludzi. Trzy miesiące później u władz carskich zdecydowanie bronił księży aresztowanych za udział w tajnym zebraniu Komitetu Centralnego Narodowego we Wrocieryżu 20 grudnia 1862 r. Z jego przyzwoleniem w katedrze, przed katedrą i na Karczówce miały miejsce nabożeństwa i wiece patriotyczne upamiętniające różne wydarzenia z historii Polski.
Z rozpoczęciem powstania bp Majerczak nawiązał kontakty z powstańcami z oddziału Mariana Langiewicza, celebrował dla nich Mszę św. w Staszowie, błogosławił im w czasie nabożeństwa w Daleszycach. Nadto kategorycznie protestował przeciw rewizjom w kościołach, brał w obronę wiernych nękanych przez carskie wojsko. Nie ulegał naciskowi władzy carskiej nakazującej mu wezwanie wiernych do zaniechania walki powstańczej. Za „ujemny wpływ” na biskupa aresztowano w 1864 r. ks. Ludwika Zajtza, regensa konsystorza i profesora Seminarium Duchownego. Na mocy wyroku sądowego kapłan ten przez 20 lat przebywał na syberyjskim zesłaniu w Birsku.
Spośród wielu księży zaangażowanych w powstanie styczniowe wymieńmy bardziej znanych na forum diecezjalnym. Z ich grona na czoło wysuwa się ks. Franciszek Brudzyński. Od 1853 r. był prefektem w kieleckiej szkole średniej. Dla uczniów był niekwestionowanym autorytetem patriotycznym. Będąc równocześnie wikariuszem w katedrze, we wrześniu 1862 r. prowadził pielgrzymkę kielecką na odpust na Świętym Krzyżu. Wśród pielgrzymów była młodzież, uczniowie szkoły średniej, alumni Seminarium Duchownego. Prefekt należał do tajnych struktur organizacyjnych powstania. Nic dziwnego, że szeregi powstańcze zasiliło ponad 100 podopiecznych ks. Brudzyńskiego. Wśród nich był uczeń kl. VI Aleksander Głowacki (Bolesław Prus), który początkowo walczył pod komendą Langiewicza, później na Podlasiu, gdzie blisko Parczewa został ranny. W kościele Świętej Trójcy Ksiądz Prefekt odbierał przysięgę od uczniów udających się na pole walki. W 1867 r. Prefekt został odwołany z pracy w szkole, albowiem nie zasługiwał „na zaufanie pod względem politycznym”. W latach 1907-09 był administratorem diecezji kieleckiej.
Za zorganizowanie we Wrocieryżu zebrania księży kieleckich popierających przygotowania do powstania aresztowany został ks. Józef Gawroński, od 1852 r. rektor Seminarium Duchownego. W śledztwie postawiono mu zarzut, że przed obradami odprawił nabożeństwo dla zebranych. Głównym organizatorem zebrania księży był ks. Nestor Bieroński, wieloletni profesor Seminarium i proboszcz w Małogoszczu. Kapłan ten również został aresztowany i na dłużej osadzony w Cytadeli Warszawskiej. Poddano go uciążliwemu śledztwu. Tych dwóch księży profesorów od zsyłki na Syberię wybronił bp Majerczak.
W manifestacjach religijno-patriotycznych, które doprowadziły do wybuchu powstania styczniowego, uczestniczyli inni profesorowie Seminarium kieleckiego. Ks. Kazimierz Wnorowski za spiskową działalność patriotyczną, za szerzenie kultu św. Stanisława Kostki, już w 1850 r. został zesłany do Wielkiego Ustiuga. Po powrocie z Syberii w 1856 r. był poddany nadzorowi policyjnemu. Mimo to jako profesor Seminarium Duchownego, przed wybuchem powstania, przy katedrze i na Karczówce organizował nabożeństwa i manifestacje patriotyczne. Jako rektor kieleckiego Seminarium w 1883 r. został mianowany ordynariuszem w Lublinie. W manifestacjach patriotycznych uczestniczył profesor Seminarium i proboszcz w Jędrzejowie ks. Walenty Witkowski. Uwięziony został za agitację za powstaniem i za stawianie krzyży na grobach powstańców poległych pod Jędrzejowem.
Wymienieni kapłani należeli do radykalnej grupy spiskowców, tzw. Komitetu Czerwonych, którzy przygotowywali powstanie, później działali we władzach powstańczych. Mając takich wychowawców, nic dziwnego, że ówcześni alumni Seminarium Duchownego w Kielcach przygotowywali się do kapłaństwa w żywej tradycji polskiej. Z rozpoczęciem powstania 10 kleryków z Seminarium, na ogólną liczbę 46, nocą uciekło do oddziałów powstańczych. Gen. Ksawery Czengiery, carski naczelnik wojenny w Kielcach doskonale znał atmosferę patriotyczną panującą w Seminarium, dlatego podejmował różne próby nadzoru nad nim.
Za pomoc udzielaną powstańcom ukarano kilku księży z terenu diecezji. Na karę więzienia w Cytadeli skazany został ks. Józef Ćwikliński, proboszcz w Chęcinach, dziekan kielecki. W więzieniu osadzony został ks. Wojciech Świątkiewicz, proboszcz z Buska Zdroju. Ks. Kazimierz Foltyn z Rakoszyna był aresztowany za urządzenie pogrzebu poległym powstańcom. Ks. Antoni Powązka, wikariusz ze Skalbmierza, otrzymał dozór policyjny. Za posługę kapłańską dla powstańców karany był ks. Wincenty Ingielewicz (Litwin), proboszcz z Oleszna. Największą ofiarę, bo własnego życia, na polu walki składali Ojcowie Reformaci ze Stopnicy, posługujący powstańcom jako kapelani. Za pomoc udzieloną powstańcom, władze carskie zlikwidowały klasztor Ojców Bernardynów na Karczówce, pozostawiając przy kościele tylko jednego zakonnika o. Kolumbina Tomaszewskiego. Wcześniej o. Kolumbin był przy klasztorze głównym organizatorem manifestacji religijno-patriotycznych.