Tegoroczna edycja to - można tak określić - próba generalna przed przyszłorocznym, jubileuszowym festiwalem. W bieżącym roku mija 25 lat od momentu, kiedy w bazylice katedralnej za przyczyną Mariana Dorawy zostały przywrócone do użytku zniszczone działaniami wojennymi wczesnobarokowe organy Mateusza Brandtnera. To od restauracji tego instrumentu rozpoczęła się historia Świętojańskiego Festiwalu Organowego.
Festiwal rozpoczął się 11 maja w bazylice katedralnej pw. Świętych Janów. Piękne kompozycje chorałowe w wykonaniu Scholi Gregoriańskiej Wyższego Seminarium Duchownego w Toruniu pod dyrekcją ks. dr. Mariusza Klimka wprowadziły słuchaczy w klimat muzyki sakralnej. W dalszej części inauguracyjnego koncertu z efektownym recitalem wystąpił młody gdański organista Gedymin Grubba. Publiczność usłyszała w jego wykonaniu utwory przedstawicieli północnoniemieckiej szkoły organowej epoki baroku N. Bruhnsa i G. Böhma, a także znane utwory organowe kompozytorów romantycznych C. Francka i F. Mendelssohna-Bartholdy’ego.
Tydzień po uroczystym rozpoczęciu festiwalu, 17 maja, w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Grudziądzu odbył się recital Waldemara Krawca z Zabrza. Artysta wykonał utwory niemieckich kompozytorów epoki baroku, w tym J. S. Bacha i jego uczniów oraz bardzo interesujące utwory współczesnych kompozytorów francuskich A. Guilmanta i Ch. Tournemire. Waldemar Krawiec podobny program zaprezentował następnego dnia podczas recitalu w toruńskiej katedrze.
Kolejny koncert odbył się 25 maja w kościele pw. Matki Bożej Królowej Polski w Toruniu, a jego wykonawcą był organista Katedry na Wawelu Witold Zalewski. Dla toruńskiej publiczności wykonał m.in. monumentalną Fantazję i fugę g-moll J. S. Bacha (BWV 542), efektowną I Sonatę organową f-moll op. 65 nr 2 F. Mendelssohna-Bartholdy’ego, rzadko wykonywaną podczas recitali „Elegię” op. 30 M. Surzyńskiego. Koncert zakończył Finał z Sonaty d-moll op. 42 A. Guilmanta.
1 czerwca w kościele pw. Świętego Ducha wystąpili włoski skrzypek Fulvio Leofreddi i Andrzej Chorosiński, znany już toruńskiej publiczności z wcześniejszych koncertów. Zaprezentowali oni utwory literatury skrzypcowej w opracowaniu na skrzypce i organy, m.in. przepiękny Koncert a-moll J. S. Bacha-A. Vivaldiego, utwory kompozytorów polskich F. Chopina i H. Wieniawskiego w opracowaniu A. Chorosińskiego, popularną „Medytację” J. Masseneta i pierwszą część Koncertu skrzypcowego e-moll op. 64 F. Mendelssohna-Bartholdy’ego.
Kolejne dwa koncerty zaplanowano nieprzypadkowo 8 czerwca. W tych dniach przypadała 9. rocznica pobytu Jana Pawła II w Toruniu. Oba koncerty (w kościele pw. Opatrzności Bożej na Rudaku i pw. Matki Boskiej Zwycięskiej) były hołdem złożonym największemu z rodu Polaków i przypomnieniem tamtych podniosłych chwil. Tak się złożyło, że zostały wykonane na odnowionych organach. W tym dniu w kościele pw. Opatrzności Bożej grał Jan Bokszczanin z Warszawy. Organy, choć niewielkie, wymagają jeszcze korekty od strony technicznej, by program, który przedstawił artysta mógł sprawić satysfakcję słuchaczom. Zaprezentował słynną Toccatę i fugę d-moll (BWV 565), następnie mało graną „Arię Sebaldina” f-moll ze zbioru „Hexachordum Apollinis” J. Pachelbela oraz trzy części z czteroczęściowej Sonaty B-dur F. Mendelssohna.
W koncercie wystąpiła również toruńska sopranistka Agnieszka Morisson. Artystka, obdarzona ciepłym, lirycznym głosem przy akompaniamencie Bokszczanina, zaprezentowała arię „Lascia chio pianga” z opery „Rinaldo” J. F. Haendla, „Stabat Mater” (Cuius animam gementem) G. B. Pergolesiego, „Pie Jesu” G. Faure’a, „Ave Maria” C. Saint-Saënsa i ponownie „Pie Jesu”, ale kompozycji Ch. Webbera.
Drugi koncert tego dnia zgromadził liczne grono słuchaczy w kościele pw. Matki Boskiej Zwycięskiej. Po raz pierwszy Jan Bokszczanin mógł publicznie zaprezentować koncertowe możliwości instrumentu, przebudowanego w 2007 r. przez Michała Klepackiego. Toruń zyskał kolejny, bardzo dobry instrument koncertowy. Artysta ponownie zagrał Toccatę i fugę d-moll, wykorzystując w pełni możliwości organów. W części organowej publiczność usłyszała również „Epigramy” Z. Ko-daly’a, cztery z dziewięciu miniatur symfonicznych opracowanych na organy, improwizacje na temat „Święty Boże” M. Surzyńskiego, niemal żelazny punkt programu koncertowego polskiej muzyki organowej.
Głównym akcentem tego dnia było przypomnienie wizyty Jana Pawła II w Toruniu w 1999 r. Na program koncertowy złożyły się także utwory wokalne w wykonaniu A. Morisson (ponownie „Ave Maria” C. Saint-Saënsa i „Pie Jesu” G. Faure’a oraz „Magnificat” M. Sawy oraz „Lacrimosa” W. Lutosławskiego) przy akompaniamencie Jana Bokszczanina. Występ bardzo podobał się publiczności, która nagrodziła parę artystów brawami.
Tego samego wieczoru zaprezentował się również Chór Wydziału Teologicznego UMK „Tibi Domine” pod dyrekcją ks. dr. Mariusza Klimka. W jego wykonaniu można było posłuchać literackiego zamyślenia Jana Pawła II „Myśląc Ojczyzna”, do którego muzykę napisała Magdalena Cynk. Toruńskiej kompozytorce, obecnej na koncercie, publiczność podziękowała aplauzem. Koncert zakończyło wykonanie Psalmu 134 (133) „Ecce nunc benedicite” kompozycji prof. St. Moryto oraz - na specjalne życzenie gospodarza parafii ks. prał. St. Kardasza - słynne „Alleluja” z Oratorium „Mesjasz” J. F. Haendla.
W sobotę i niedzielę (14, 15 czerwca) koncertował Marek Kudlicki z Wiednia. Pierwszy recital odbył się w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kaszczorku. W programie znalazły się głównie utwory kompozytorów niemieckiego baroku, przedstawicieli północnej i południowoniemieckiej szkoły organowej, utwory J. S. Bacha i jego syna Wilhelma Friedmana. Drugi recital odbył się 15 czerwca w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu. Zabrzmiały m.in.: dostojne Preludium i fuga Es-dur J. S. Bacha (BWV 552), kompozycje niemieckiego impresjonisty S. Karga-Elerta oraz współczesnego kompozytora francuskiego J. Iberta. Występ uwieńczyło niezwykle efektowne wykonanie kompozycji łódzkiego kompozytora B. K. Przybylskiego pt. „Rota” - Passacaglia na temat Feliksa Nowowiejskiego. Marek Kudlicki jest artystą o uznanej renomie, potrafiący grać doskonale na każdych organach. W trakcie obu koncertów po raz kolejny potwierdził swoją klasę.
Kolejnym wykonawcą był Piotr Rachoń, organista warszawskiej archikatedry i wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Zaprezentował się w Nowym Mieście Lubawskim 21 czerwca, w dniu Międzynarodowego Święta Muzyki. Z pewnością koncert ten zapisze w pamięci słuchaczy dzięki organowemu wykonaniu słynnego „Alleluja” z Oratorium „Mesjasz” J. F. Haendla. Publiczność z zainteresowaniem wysłuchała m.in. „Dzwonów Westminsteru” L. Vierne’a. Następnego dnia artysta wystąpił w kościele pw. Miłosierdzia Bożego w Toruniu. Sprawniejsze technicznie organy pozwoliły mu powtórnie zaprezentować „Dzwony Westminsteru” oraz Preludium i fugę Es-dur J. S. Bacha (BWV 552), a także mało graną „Suitę kolęd” F. Rączkowskiego. Ten ostatni utwór jest wdzięczny w odbiorze, zwłaszcza wtedy, gdy organista taki jak Rachoń wykorzystuje do maksimum możliwości brzmieniowe organów.
Festiwal zakończył dwukrotny występ Rafała Zimowskiego z Krakowa. 27 czerwca wystąpił on z recitalem w kościele pw. Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie i 29 czerwca w toruńskiej katedrze. Zaprezentował m.in. dzieła J. S. Bacha Fantazję G-dur (BWV 572), Preludium i fugę g-moll J. Brahmsa oraz Introdukcję i passacaglię d-moll M. Regera. Koncerty zostały ciepło przyjęte przez słuchaczy.
Słowa wdzięczności należą się wszystkim, którzy podjęli trud przygotowania ŚFO. Kierujemy je przede wszystkim w stronę dyrektora ks. dr. Mariusza Klimka, który najwięcej czasu poświęcił na przygotowanie i zrealizowanie tej trudnej imprezy.
Dziękujemy za wsparcie finansowe, którego udzielili: Prezydent Miasta Torunia, Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz Kuria Diecezjalna Toruńska.
Wyrazy wdzięczności kierujemy także do księży proboszczów, którzy zaprosili artystów do swoich kościołów. Oddzielne podziękowania składamy ks. prał. Stanisławowi Kardaszowi i ks. kan. Józefowi Klapiszewskiemu, którzy po raz pierwszy gościli festiwal w świątyniach. Na podziękowanie zasłużyli rejestratorzy oraz prowadzący koncerty.
Już teraz organizatorzy zapraszają wiosną 2009 r. na koncerty jubileuszowego, 25. festiwalu. Zapewniają jednak, że nie ominą żadnej chęci pomocy, dzięki której, choć w części, mogliby zaradzić problemom, które łączą się nierozerwalnie tak dużym przedsięwzięciem. Zatem do usłyszenia i zobaczenia na koncertach 25. Świętojańskiego Festiwalu Organowego.
Pomóż w rozwoju naszego portalu