- Ten zaszczytny status wcześniej nadano zaledwie 109 miejscom w Polsce. Przyznanie tytułu Pomnika Historii jest niewątpliwie okazją do składania Bogu dziękczynienia za tę świątynię i za głęboką wiarę mieszkańców Orawy, którzy nadal pozostają wierni Bogu gromadząc się na modlitwie w naszej parafialnej świątyni - mówi KAI ks. Adam Gabryś, proboszcz parafii w Orawce.

Duchowny przypomina, że starania o uzyskanie tego wyróżnienia rozpoczęto w 2018 r. We wniosku przedstawiono, że jest to wyjątkowy zabytek nie tylko dla Orawy, ale dla całej Polski. Opisano złożoną historię kościoła na pograniczu kultur, dołączono dokumentację fotograficzną, która zobrazowała to, czego słowami nie da się przecież opisać.

W kwietniu 2019 delegacja Narodowego Instytutu Dziedzictwa przybyła do Orawki w celu sprawdzenia opisanego stanu faktycznego i przygotowania dokumentacji dla Rady Ochrony Zabytków, organu opiniodawczego przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego. - Przez cały czas sukcesywnie uzupełniano brakujące materiały, mapy, zdjęcia - wspomina ks. Gabryś.

Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela w Orawce wraz z historycznie ukształtowanym otoczeniem Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 kwietnia 2021 r. (Dz.U. 2021, poz. 719) uznano za pomnik historii. - W ten sposób wyróżniono kościół o wyjątkowym znaczeniu , który przez wieki do czasu przyłączenia tego skrawka Orawy do niepodległej Polski w 1920 roku, pomagał tutejszym mieszkańcom zachować katolicką wiarę oraz polską tożsamość narodową w granicach Królestwa Węgierskiego - dodaje ks. proboszcz.

Tytuł Pomnika Historii nadano do tej pory w Polsce109 miejscom. - Przyznanie tytułu Pomnika Historii jest niewątpliwie okazją do składania Bogu dziękczynienia za tę świątynię i za głęboką wiarę mieszkańców Orawy, którzy nadal pozostają wierni Bogu gromadząc się na modlitwie w naszej parafialnej świątyni. Chciałem serdecznie podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do uhonorowania tego wspaniałego zabytku - podkreśla ks. Adam Gabryś.

Kościół w Orawce to najstarszy zachowany zabytek na polskiej części Orawy. Ponadto to pierwsza na Górnej Orawie parafialna świątynia katolicka. Prezbiterium z zakrystią i nawą, najstarsze części kościoła, zbudowano z drzewa modrzewiowego zrębowo, tj. bez gwoździ, na kamiennej podmurówce w latach ok. 1650-1656. Ołtarze i ambona pochodzą z I poł. XVIII wieku, wykonano je w stylu późnego baroku. Ściany kościoła pokrywa polichromia, wykonana przez nieznanych malarzy w kilku etapach, od ok. 1656 do 1711 r.

Najważniejsze malowidła to 14 obrazów ukazujących sceny z życia św. Jana Chrzciciela. Drugi cykl polichromii obejmuje 49 wyobrażeń świętych i błogosławionych. Kolejny cykl polichromii to Dekalog, namalowany na prospekcie chóru. Zachowanie lub łamanie przykazań – obrazki wzięte z życia chłopów, mieszczan, drobnej szlachty i dworu w XVIII w. Polichromia tym cenniejsza, że jest to pierwsze przedstawienie stroju orawskiego.

Ponadto w kościele w Orawce można zobaczyć unikatowe w skali świata, cztery zasłony wielkopostne – zabytkowe tkaniny lniane malowane temperą. Najstarsza, datowana jest na 1676 r., trzy pozostałe pochodzą z początku XIX wieku. W 2021 r. ukazała się książka, która przybliża zwiedzającym kościół w Orawce, a także mało znany w Polsce temat kurtyn wielkopostnych. Wydawcą jest Stowarzyszenie Rozwoju Orawy w Jabłonce i Księgarnia Akademicka w Krakowie. Publikacja składa się z czterech części. Jej autorkami są Ewa Kocój, antropolożka, profesor nadzwyczajna Instytutu Kultury Uniwersytetu Jagiellońskiego, Maria Borczuch-Białkowska, absolwentka kulturoznawstwa na Wydziale Humanistycznym Akademii Górniczo-Hutniczej i Lucyna Borczuch, przewodniczka w Orawce.

Świątynia ma także swoją monografię, wydaną przez wydawnictwo Astraia z tekstem prof. Andrzeja Skorupy i fotografiami Rafała Monity. Jej drugie wydanie ukaże się niebawem.