Witając biskupów, duchowieństwo i przedstawicieli wiernych ks. prał. Jacek Plota, kustosz Narodowego Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu zaznaczył, że modlitwie towarzyszą relikwie polskich męczenników II wojny światowej, m.in. św. o. Maksymiliana Marii Kolbego, bł. ks. Wincentego Frelichowskiego, bł. ks. Józefa Stanka Pallotyna. Dodał, że w 2010 r. abp Józef Michalik ofiarował kaliskiej bazylice Księgę Upamiętniającą Kapłanów, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Są tylko dwie takie księgi. Jedna znajduje się na Jasnej Górze, a druga u św. Józefa w Kaliszu.

W homilii bp Suchodolski nawiązując do wydarzeń w Dachau sprzed 76 lat wspominał kapłanów, którzy ponieśli męczeńską śmierć. – Nie sposób wymienić ich tutaj wszystkich z imienia i nazwiska, ale za wiarę i miłość każdego z nich chcemy z głębi serca podziękować, każdego chcemy złożyć na ołtarzu Eucharystii, przytulić do Serca Jezusa i oddać Bożemu Miłosierdziu – powiedział celebrans.

Pochodzący z Podlasia bp Suchodolski wskazał na kapłanów męczenników z tamtych terenów, wśród których wymienił ks. Romana Ryczkowskiego. – Chciałbym św. Józefowi powiedzieć o 74 aresztowanych i represjonowanych kapłanach diecezji siedleckiej. Trzynastu z nich zginęło w Dachau, jedenastu w Auschwitz, czterech na terenie diecezji – wspominał biskup pomocniczy diecezji siedleckiej.

Odwołał się do słów z Listu św. Jana Apostoła „Nowina, którą usłyszeliśmy od Jezusa Chrystusa jest taka: Bóg jest światłością, a nie ma w Nim żadnej ciemności”. – Prawda o światłości pokonującej ciemność dodawała duchownym nadziei i pomagała pokonać najtrudniejsze chwile bezsilności, głodu u cierpienia. Nowina, którą usłyszeli od Jezusa Chrystusa była silniejsza od codziennych, strasznych nowin obozowego życia. Pielęgnowali ją czule i mężnie szukając kontaktu z nią podczas sprawowania i karmienia się Najświętszą Eucharystią – zaznaczył kaznodzieja.

Podkreślał, że mocno i wymownie brzmią dziś słowa „Bóg nie jest obojętny” wypowiedziane przez papieża Franciszka. – Taką właśnie, nie obojętną, nie czekającą bezczynnie była wspominana dzisiaj św. Katarzyna ze Sieny, patronka Europy. Taki był o. Maksymilian Kolbe, taki był ks. Ryczkowski. Tacy byli święci i błogosławieni obozowi bohaterowie. Taką była Maryja i św. Józef. Takimi możemy być i my, jeśli tylko odrzucimy wirusa obojętności, wygody i egoizmu. Męstwem dzisiaj jest miłosierdzie okazane najbardziej bezbronnym i pozbawionym nadziei. Obyśmy zdali swój egzamin wiary i miłości nie gorzej niż ci, których dzisiaj w Dniu Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego wspominamy – przekonywał bp Suchodolski.

Po komunii św. ks. Tadeusz Kosecki z Gdyni, były więzień obozu w Stutthofie, odczytał akt zawierzenia św. Józefowi ułożony 76 lat temu przez księży w Dachau.

W swoim słowie bp Damian Bryl wskazał, że sanktuarium św. Józefa w Kaliszu jest miejscem, w którym w szczególny sposób kontynuowana jest pamięć o księżach z Dachau i o wszystkich innych duchownych, którzy w imię wierności Chrystusowi cierpieli i oddali życie. - Pamiętajmy o tych naszych braciach kapłanach, szczególnie w tym Roku św. Józefa. Niech to niezwykłe i przejmujące doświadczenie wyzwolenia Dachu dzięki wstawiennictwu św. Józefa będzie dla nas wszystkich takim umocnieniem, żebyśmy z odwagą i wiarą prosili Józefa, aby za nami orędował i nam towarzyszył – powiedział biskup kaliski.

Prosił o modlitwę w intencji powołań do kapłaństwa. - Tegoroczne obchody Dnia Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego zbiegają się z Tygodniem Modlitw o Powołania do Kapłaństwa i Życia Konsekrowanego. Bardzo proszę módlmy się, aby nie zabrakło nigdy dobrych pasterzy. Módlmy się przez wstawiennictwo św. Józefa, aby ci, którzy obrali tę drogę podejmowali ją mocno, radykalnie i we wszystkim byli wierni Jezusowi, który ich wzywa – mówił bp Bryl.

Wraz z bp. Grzegorzem Suchodolskim Mszę św. koncelebrowali biskup kaliski Damian Bryl, biskup pomocniczy Łukasz Buzun i przedstawiciele duchowieństwa.

Msza św. była transmitowana przez Telewizję Internetową „Dom Józefa” i Radio Rodzina Diecezji Kaliskiej.

Przed Mszą św. otwarta została wystawa o kapłanach – męczennikach II wojny światowej. Była też prezentacja multimedialna, którą przygotował ks. dr Sławomir Kęszka, delegat Biskupa Kaliskiego ds. podtrzymywania pamięci o męczeństwie duchowieństwa polskiego.

Ustanowiony przez Episkopat w 2002 r. Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego jest kontynuacją corocznego dziękczynienia księży – więźniów Dachau.

Obóz koncentracyjny w Dachau od końca 1940 r. był miejscem docelowym dla duchownych aresztowanych przez władze hitlerowskie w różnych krajach podbitych przez III Rzeszę. W tym miejscu kaźni przebywało łącznie 1773 biskupów, księży, zakonników i kleryków z Polski, spośród których tylko 818 doczekało chwili oswobodzenia obozu w kwietniu 1945 r. Spośród polskich męczenników Dachau, 43 spośród nich zostało zaliczonych w poczet błogosławionych.

W dniu 22 kwietnia 1945 r. duchowni uroczystym Aktem oddali się w imieniu swoim i pozostałych współwięźniów w opiekę św. Józefowi Kaliskiemu i tydzień później, 29 kwietnia, zostali ocaleni z obozowej niewoli przez niewielki oddział patrolowy armii amerykańskiej. Ponieważ stało się to niespodziewanie, na dwie godziny przed likwidacją obozu i na kilkanaście godzin przed atakiem na KL Dachau planowanym przez dowództwo amerykańskie, fakt wcześniejszego wyzwolenia obozu uznany został przez więźniów za szczególną łaskę otrzymaną od Boga za przyczyną św. Józefa.

Po zakończeniu wojny i powrocie do kraju polscy księża i zakonnicy wypełniali swoje obozowe ślubowanie i corocznie przybywali w dniu 29 kwietnia do Kalisza z dziękczynnymi pielgrzymkami. Ostatni z nich, ks. Leon Stępniak, zmarł w 2013 r.

W ramach obchodów 25. rocznicy wyzwolenia obozu dawni więźniowie Dachau ufundowali w podziemiach kaliskiego sanktuarium – dzięki staraniom abpa Kazimierza Majdańskiego – Kaplicę Męczeństwa i Wdzięczności, której poświęcenia dokonał 28 kwietnia 1970 r. Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński wraz z metropolitą krakowskim kard. Karolem Wojtyłą. Oprócz Kaplicy księża, byli więźniowie KL Dachau, utworzyli przy niej także Muzeum i Archiwum poświęcone ich obozowej gehennie. Pięć lat później założyli Instytut Studiów nad Rodziną w Łomiankach.

Obecnie pielgrzymki do Narodowego Sanktuarium św. Józefa z okazji Dnia Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego są wyrazem pamięci o tych, którzy byli uwięzieni.