W odpowiedzi na liczne pytania adresowane do centralnych instytucji kościelnych w Polsce dotyczących sposobu sprawowania eucharystii pod przewodnictwem metropolity łódzkiego abp. Grzegorza Rysia, w czasie modlitewnego spotkania dla młodzieży Arena Młodych "Reset" w Łodzi na stadionie żużlowym "Orła Łódź" 13 września br., Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski udzieliła wyjaśnień w "Pro memoria" na temat integralności Mszy św.

W dokumencie przekazanym w poniedziałek PAP przez biuro prasowe Episkopatu Polski bp Greger podkreślił, że "naturalna dynamika Mszy św. określona w mszale przewiduje obrzędy wstępne poprzedzające liturgię słowa Bożego, łącznie z aktem pokuty oraz kolektą odmawianą przez przewodniczącego zgromadzenia".

Podziel się cytatem

"Nie można sakramentu pokuty i pojednania traktować zamiennie z aktem pokuty, ponieważ +nie wolno łączyć sakramentu pokuty ze Mszą św., tak, aby odbywała się tylko jedna czynność liturgiczna+" – wyjaśnił bp Greger wskazując na "Responsa ad dubia proposita", "Notitiae" watykańskiej Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów.

Przypomniał, że "spowiedź jest odrębnym sakramentem, prowadzącym do udziału w Eucharystii i innych sakramentach". Natomiast "mszalny akt pokuty nie skutkuje sakramentalnym rozgrzeszeniem". Jego celem jest "przygotowanie do uważnego słuchania słowa Bożego i uczestnictwa w Ofierze, (która dokonuje się w czasie Mszy św. – PAP)".

Podziel się cytatem

Bp Greger zaznaczył, że modlitwa powszechna nazywana kolektą 'w swej istocie jest modlitwą +wyrażającą charakter celebracji+, dlatego nie może być zastępowana innymi modlitwami". Wyjaśnił, że "należy ona wyłącznie do przewodniczącego, który nie może jej delegować wiernym, on bowiem, +reprezentując osobę Chrystusa, przewodniczy zgromadzeniu, zanosi te modlitwy do Boga w imieniu całego ludu świętego i wszystkich obecnych+".

Podkreślił, że "liturgii słowa Bożego nie można ograniczyć tylko do odczytania samej Ewangelii". "Czytania (jedno a w niektóre dni dwa), wraz ze śpiewem psalmu responsoryjnego, nie mogą być dowolnie opuszczane ani skracane, ponieważ przygotowują do czytania Ewangelii będącej +szczytem liturgii słowa+" – zaznaczył przewodniczący Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP.

Wskazując na Konstytucję o liturgii Soboru Watykańskiego II napisał, że +nowości należy wprowadzać tylko wtedy, gdy tego wymaga prawdziwe i niewątpliwe dobro Kościoła...+". "W przypadku, gdy z powodu jakiejś celebracji wiele osób jest zgorszonych, pomimo, że nawet jakaś grupa odniosła pożytek ewangelizacyjny, trudno mówić o +niewątpliwym dobru Kościoła+" – zaznaczył bp Greger.

Przypomniał, że "kapłan winien pamiętać, że jest sługą świętej liturgii i że nie wolno mu na własną rękę w celebracji Mszy św. niczego dodawać, opuszczać ani zmieniać". Zwrócił jednocześnie uwagę, że rolą biskupa jest czuwanie "nad wzorowym sprawowaniem liturgii eucharystycznej".

Podziel się cytatem

Przytoczył także słowa Jana Pawła II z encykliki "Ecclesia de Eucharistia", w której papież zwraca uwagę, że "począwszy od czasów posoborowej reformy liturgicznej, z powodu źle pojmowanego poczucia kreatywności i przystosowania, nie brakowało nadużyć, które dla wielu były przyczyną cierpienia. Pewna reakcja na +formalizm+ prowadziła niekiedy, zwłaszcza w niektórych regionach, do uznania za nieobowiązujące +formy+ obrane przez wielką tradycję liturgiczną Kościoła i jego Magisterium…" - napisał hierarcha.

Przywołał także słowa papieża Franciszka, który w 2021 r. z okazji ogłoszenia Motu proprio "Traditionis custodes" w liście do biskupów, jako stróżów liturgii napisał: "Podobnie, jak Benedykt XVI, ja również ubolewam nad faktem, że w wielu miejscach odprawiano liturgię nie stosując się do wskazań nowego Mszału, które rozumiano wyłącznie, jako przyzwolenie na kreatywność liturgiczną – a nawet, jako wymaganie takowej. To często prowadziło do trudnych do zniesienia deformacji liturgii".

Bp Greger zaznaczył, że "w dokumentach dotyczących liturgii oraz księgach liturgicznych obowiązuje również zasada, zgodnie z którą zachowanie szafarzy, obrzęd i sposób jego sprawowania nie powinien wywoływać +zdziwienia wiernych+ (+admiratio fidelium+)".

Zaraz po wydarzeniach 13 września i pytaniach wiernych na temat sposobu sprawowania Eucharystii w czasie modlitewnego spotkania dla młodzieży Arena Młodych "Reset" w Łodzi, Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski skierowaną do abp. Grzegorza Rysia prośbę o wyjaśnienie kwestii.

W oświadczeniu z datą 17 września abp Ryś napisał: "Szczerze przepraszam wszystkich, którzy poczuli się zgorszeni lub choćby zaniepokojeni formą celebracji Eucharystii sprawowanej przeze mnie na stadionie „Orła” w Łodzi w dniu 13 września b.r.". "Uznaję, iż podczas tej celebracji nie dochowałem wszystkich norm i kanonów z nią związanych" – dodał.

Podziel się cytatem

Wyjaśnił, że powodem jego postępowania "nie było ani lekceważenie, czy kwestionowanie przepisów liturgicznych, lecz rozeznanie poprzedzone także długą modlitwą i konsultacjami zarówno, co do charakteru samego wydarzenia, jak i co do duchowych potrzeb, wrażliwości i pobożności biorących w nim udział młodych ludzi". Zaznaczył, że "wydarzenie to miało charakter wyjątkowy i jednorazowy".

Zapewnił, że na co dzień jest "z pełnym przekonaniem wiary posłuszny normom i przepisom liturgicznym, w myśl zasady +lex orandi - lex credendi+". "Tego też uczę - jak ufam - wiernych powierzonego mi Kościoła" – dodał.

"Ufam także, że chociaż niektóre z norm liturgicznych nie zostały dochowane, co do litery, to jednak nie zostały naruszone, co do sensu, i co do Ducha" – napisał metropolita łódzki.

Podzielił się także swoimi spostrzeżeniami odnośnie do samego wydarzenia. "Widziałem setki, a nawet tysiące (dokładnie 6,5 tys.) młodych ludzi, którzy z uwagą słuchali Bożego Słowa, i - nim poruszeni - poważyli się na decyzję nawrócenia i podejścia do sakramentu pojednania i pokuty, a następnie nie tylko z wielką radością, lecz także pobożnością, wręcz pietyzmem, przystąpili do komunii św." – wskazał hierarcha.

"Wszelkie zarzuty o rzekomą profanację, czy brak szacunku wobec Eucharystii uważam za dalece niesprawiedliwe i bezpodstawne" – ocenił. (PAP)

Poniżej pełna treść dokumentów:

List metropolity łódzkiego abp. Grzegorza Rysia do bp. Piotra Gregera, przewodniczącego Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP

Łódź, 17 września 2021

Jego Ekscelencja

Ks. Biskup Piotr Greger

Przewodniczący Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów

Konferencji Episkopatu Polski

Ekscelencjo,

Księże Biskupie,

W odpowiedzi na uwagi i pytania skierowane do mnie przez Księdza Biskupa w imieniu Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski chcę oświadczyć, co następuje:

1. Szczerze przepraszam wszystkich, którzy poczuli się zgorszeni lub choćby zaniepokojeni formą celebracji Eucharystii sprawowanej przeze mnie na stadionie „Orła” w Łodzi w dniu 13 września br. Uznaję, iż podczas tej celebracji nie dochowałem wszystkich norm i kanonów z nią związanych. Powodem mojego postępowania nie było wszakże ani lekceważenie, czy kwestionowanie przepisów liturgicznych, lecz rozeznanie (poprzedzone także długą modlitwą i konsultacjami) zarówno co do charakteru samego wydarzenia, jak i co do duchowych potrzeb, wrażliwości i pobożności biorących w nim udział młodych ludzi. Wydarzenie to miało charakter wyjątkowy i jednorazowy. Na co dzień jestem z pełnym przekonaniem wiary (!) posłuszny normom i przepisom liturgicznym, w myśl zasady „lex orandi – lex credendi”; tego też uczę – jak ufam – wiernych powierzonego mi Kościoła.

2. Ufam także, że chociaż niektóre z norm liturgicznych nie zostały dochowane co do litery, to jednak nie zostały naruszone co do sensu, i co do Ducha. Wobec wszystkich, którzy z troską o Kościół i jego liturgię wyrażają swoje zaniepokojenie w/w celebracją czuję się w obowiązku zaświadczyć o tym, co widziałem: Widziałem setki, a nawet tysiące (dokładnie 6,5 tysiąca) młodych ludzi, którzy z uwagą słuchali Bożego Słowa, i – nim poruszeni – poważyli się na decyzję nawrócenia i podejścia do sakramentu pojednania i pokuty, a następnie nie tylko z wielką radością, lecz także pobożnością, wręcz pietyzmem, przystąpili do Komunii świętej. A wszystko to w czasie, w którym na co dzień epatowani jesteśmy wiadomościami o młodzieży odchodzącej od praktyk religijnych i katechezy, manifestującej raczej swój dystans niż wybór wiary. W tym świetle wszelkie zarzuty o rzekomą profanację czy brak szacunku wobec Eucharystii uważam za dalece niesprawiedliwe i bezpodstawne.

3. Dlatego też czuję się w obowiązku jeszcze raz podziękować wszystkim – przede wszystkim młodym ludziom – którzy wraz ze mną przygotowali całe wydarzenie, a także tym, którzy w ciągu minionych dwóch dni zapewniali mnie na wiele sposobów o jedności ze mną i modlitwie w moich intencjach. Dziękuję wszystkim, którzy tworząc wspólnotę odpowiedzialnych za wielki nurt nowej ewangelizacji w Polsce, szukają dla niej (zgodnie z zaleceniem św. Jana Pawła II) „nowej gorliwości, nowych metod i nowych form wyrazu”.

Z wyrazami szacunku i jedności en Christo

Abp Grzegorz Ryś

Metropolita Łódzki

_______________________________________________________

Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski

PRO MEMORIA NA TEMAT INTEGRALNOŚCI MSZY ŚWIĘTEJ

W odpowiedzi na liczne pytania adresowane do centralnych instytucji kościelnych w Polsce w związku ze sposobem sprawowania Eucharystii pod przewodnictwem metropolity łódzkiego arcybiskupa Grzegorza Rysia, w czasie modlitewnego spotkania dla młodzieży Arena Młodych „Reset” w Łodzi na stadionie żużlowym „Orła Łódź” w dniu 13 września 2021 roku, Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski udziela następujących wyjaśnień.

Zachowanie integralności obrzędów Eucharystii

Naturalna dynamika Mszy Świętej określona w mszale przewiduje obrzędy wstępne poprzedzające liturgię słowa Bożego, łącznie z aktem pokuty oraz kolektą odmawianą przez przewodniczącego zgromadzenia.

Nie można sakramentu pokuty i pojednania traktować zamiennie z aktem pokuty, ponieważ „nie wolno łączyć sakramentu pokuty ze Mszą św., tak, aby odbywała się tylko jedna czynność liturgiczna” (Zob. Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Responsa ad dubia proposita, „Notitiae” 37:2001, s. 259-260). Spowiedź jest odrębnym sakramentem, prowadzącym do udziału w Eucharystii i innych sakramentach, a mszalny akt pokuty, który nie skutkuje sakramentalnym rozgrzeszeniem (por. Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, 51), jest momentem celebratywnym przygotowującym do uważnego słuchania słowa Bożego i uczestnictwa w Ofierze.

Kolekta w swej istocie jest modlitwą „wyrażającą charakter celebracji” (por. Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego, 54), dlatego nie może być zastępowana innymi modlitwami. Należy ona wyłącznie do przewodniczącego, który nie może jej delegować wiernym, on bowiem, „reprezentując osobę Chrystusa, przewodniczy zgromadzeniu, zanosi te modlitwy do Boga w imieniu całego ludu świętego i wszystkich obecnych” (tamże).

Liturgii słowa Bożego nie można ograniczyć tylko do odczytania samej Ewangelii. Czytania (jedno a w niektóre dni dwa), wraz ze śpiewem psalmu responsoryjnego, nie mogą być dowolnie opuszczane ani skracane, ponieważ przygotowują do czytania Ewangelii będącej „szczytem liturgii słowa” (por. Ogólne wprowadzenie do Lekcjonarza mszalnego, nr 12-13).

Normy Kościoła dotyczące troski o integralne oraz godne sprawowanie Eucharystii

Konstytucja o liturgii Soboru Watykańskiego II (nr 23) określa ważną zasadę „niewątpliwego dobra Kościoła” przy wprowadzaniu modyfikacji odnośnie do świętych obrzędów: „…nowości należy wprowadzać tylko wtedy, gdy tego wymaga prawdziwe i niewątpliwe dobro Kościoła…”. W przypadku, gdy z powodu jakiejś celebracji wiele osób jest zgorszonych, pomimo, że nawet jakaś grupa odniosła pożytek ewangelizacyjny, trudno mówić o „niewątpliwym dobru Kościoła”.

Ogólne wprowadzenie do Mszału rzymskiego (nr 24) określa służebną rolę kapłana w czasie celebracji Mszy Świętej: „Kapłan winien pamiętać, że jest sługą świętej liturgii i że nie wolno mu na własną rękę w celebracji Mszy świętej niczego dodawać, opuszczać ani zmieniać”. Ten sam dokument (w numerze 22) określa rolę biskupa w czuwaniu nad wzorowym sprawowaniem liturgii eucharystycznej: „Biskup diecezjalny (…), pierwszy szafarz Bożych misteriów w powierzonym mu Kościele, jest opiekunem, zwierzchnikiem i stróżem całego życia liturgicznego. W celebracjach odbywających się pod jego przewodnictwem, zwłaszcza w sprawowaniu Eucharystii, którego on dokonuje z udziałem prezbiterium, diakonów i ludu, ujawnia się misterium Kościoła. Dlatego te celebracje mszalne winny być przykładem dla całej diecezji. (…) Z tego też względu biskup winien czuwać nad tym, aby celebracje odbywały się coraz godniej”.

Papież Jan Paweł II w encyklice Ecclesia de Eucharistia (2003 r.) wskazał na odpowiedzialność w zakresie sprawowania Eucharystii: „…jak wielka odpowiedzialność spoczywa przy sprawowaniu Eucharystii zwłaszcza na kapłanach, którym przysługuje zadanie przewodniczenia jej in persona Christi, (…) Niestety, trzeba z żalem stwierdzić, że począwszy od czasów posoborowej reformy liturgicznej, z powodu źle pojmowanego poczucia kreatywności i przystosowania, nie brakowało nadużyć, które dla wielu były przyczyną cierpienia. Pewna reakcja na «formalizm» prowadziła niekiedy, zwłaszcza w niektórych regionach, do uznania za nieobowiązujące «formy» obrane przez wielką tradycję liturgiczną Kościoła i jego Magisterium…” (nr 52).

Papież Franciszek podczas spotkania z uczestnikami sesji plenarnej Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów (2019 r.), przypomniał, że liturgia jest skarbem, który „trzeba przyjąć w pokorze i krzewić z miłością, bo stanowi on niezastąpiony pokarm dla wzrostu Ludu Bożego. W liturgii nie ma miejsca na «zrób to sam»”. Dwa lata później (2021 r.), z okazji ogłoszenia Motu proprio Traditionis custodes Ojciec Święty w Liście do biskupów jako stróżów liturgii napisał: „Podobnie jak Benedykt XVI, ja również ubolewam nad faktem, że w wielu miejscach odprawiano liturgię nie stosując się do wskazań nowego Mszału, które rozumiano wyłącznie jako przyzwolenie na kreatywność liturgiczną – a nawet jako wymaganie takowej. To często prowadziło do trudnych do zniesienia deformacji liturgii”.

W dokumentach dotyczących liturgii oraz księgach liturgicznych obowiązuje również zasada, zgodnie z którą zachowanie szafarzy, obrzęd i sposób jego sprawowania nie powinien wywoływać „zdziwienia wiernych” („admiratio fidelium”).

+ Piotr Greger

Przewodniczący Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów

Konferencji Episkopatu Polski

Bielsko-Biała, dnia 27 września 2021 roku