Marian Miszalski: - Brytyjczycy tradycyjnie nie są skłonni do udostępniania archiwów wywiadu. Czy zatem nastąpił znaczący przełom?

Prof. Tadeusz Dubicki: - Na pewno, ale i nie zapominajmy, że rząd brytyjski podtrzymuje swą decyzję z 1998 r., mówiącą, że osoby pracujące podczas wojny w wywiadzie mają do końca życia gwarancję nieujawniania ich tożsamości. Wgląd w stosowne materiały wywiadu brytyjskiego umożliwiono - w drodze wyjątku i zapewne w ograniczonym zakresie - współdziałającym z nami w ramach wspólnej komisji historykom brytyjskim, polskim - nie. Strona polska mogła natomiast korzystać z tych dokumentów wywiadu brytyjskiego, które były udostępnione już innym agendom brytyjskim, oraz, oczywiście, ze wszelkich źródeł własnych i zagranicznych. Kwerendę prowadziliśmy m.in. w Stanach Zjednoczonych, Hiszpanii, Portugalii, Rumunii, Rosji.

- Więc jednak dostęp brytyjski był ograniczony... Jak Pan ocenia rezultat tych badań?

- Mimo tego ograniczenia badania, współpracę i jej efekt - publikację potężnej, dwujęzycznej, dwutomowej pracy - oceniam bardzo pozytywnie. Przede wszystkim cały anglojęzyczny świat naukowy, świat historyków i nie tylko, będzie mógł teraz poznać prawdziwy, imponujący wkład polskiego wywiadu w walkę z hitleryzmem, w zwycięstwo aliantów. Teraz wiemy, że to nie tylko wspaniały sukces „Enigmy”, odkrycie szyfrów niemieckiego wywiadu, czy wkład w rozpracowanie broni V-1 i V-2. Proszę sobie uzmysłowić, że dostarczyliśmy Brytyjczykom 44 proc. wszystkich wysoko ocenianych materiałów wywiadowczych, nie tylko z obszaru Polski, ale praktycznie z całego obszaru europejskiego objętego wojną! Dostarczyliśmy Brytyjczykom ponad 22 tys. raportów uznanych w znacznym procencie, w nomenklaturze wywiadu, za dokumenty „wysokiej przydatności”.

- Świadczy to o tym, że zdradzony później przez Brytyjczyków rząd polski na emigracji, rząd londyński, znakomicie wypełniał swe sojusznicze powinności...

- A także - jeśli porównamy się chociażby z Francją i jej kolaboracyjnymi władzami wybranymi przez legalny parlament - o świetnej postawie moralnej, patriotycznej i ideowej polskich służb tamtego pokolenia.

- Nie sposób w krótkiej rozmowie streścić tej pomnikowej publikacji. Czy jednak mógłby Pan Profesor podać przykładowo, co nowego wniosły te wspólne badania historyczne?

- Rzeczywiście, mimo ograniczeń wniosły tak wiele, że najlepiej po prostu systematycznie upowszechniać je w opinii publicznej. Podam kilka odkryć naszej mieszanej komisji historycznej: polski wywiad działający w Rumunii dostarczał Brytyjczykom pełnych danych o zaopatrzeniu armii niemieckiej w rumuńską ropę naftową i o zawartości transportów wojskowych, dokonywanych Dunajem - całkowicie rozpracował tu Niemców! Przykład drugi: polscy wywiadowcy przeniknęli do... japońskiego ataszatu wojskowego, więc sojusznika Niemiec, na terenie tejże Rumunii w jej proniemieckim okresie i z budynku tego ataszatu przekazywali za pomocą radiostacji meldunki Brytyjczykom. Dotarliśmy do dokumentów niezwykle wysoko oceniających działania polskiej grupy wywiadowczej „Rygora” Słowikowskiego, która działała na południu Francji i zbierała dane o północnej Afryce. Na terenie państw okupowanych i neutralnych polski wywiad bazował na ok. 30 radiostacjach. Dostarczane informacje były kategoryzowane przez angielską komórkę komandora Wilfreda „Biffy” Dunderdale, który sporządził w 1945 r. jedyny dokument analizujący całość dokonań polskiego wywiadu i przekazał go Churchillowi. Zachęcam do lektury, bo tego rodzaju odkryć dokonaliśmy znacznie więcej.
W badaniach brało udział kilkunastu polskich historyków, w tym - co warto podkreślić - dwaj doktorzy z częstochowskiej Akademii Jana Długosza - dr Robert Majzner i dr Krzysztof Spruch.

- Polska promocja tej pomnikowej pracy historycznej odbędzie się we wrześniu. Gratulujemy i dziękujemy inicjatorom tych badań, wszystkim uczestniczącym w nich historykom, licząc na dziennikarski rezonans - nie tylko w Polsce. Jednocześnie nie sposób na zakończenie nie zapytać: Czy udostępnione przez Brytyjczyków materiały wnoszą coś nowego do tajemnicy śmierci gen. Władysława Sikorskiego, gibraltarskiej katastrofy?

- Niestety, tu blokada brytyjska, tłumaczona brakiem materiałów i wspomnianą tajemnicą, utrzymuje się nadal.

- Dziękuję za rozmowę.