Audiencja generalna, 7 czerwca 2006 r.

Drodzy Bracia i Siostry!

Powracamy do cotygodniowych katechez, które rozpoczęliśmy tej wiosny. W ostatniej z nich, piętnaście dni temu, mówiliśmy o Piotrze jako pierwszym Apostole. Dziś chcemy powrócić jeszcze raz do tej wielkiej i ważnej postaci Kościoła. Ewangelista Jan, opowiadając o pierwszym spotkaniu Jezusa z Szymonem, bratem Andrzeja, odnotowuje szczególne wydarzenie: Jezus, „wejrzawszy na niego, powiedział: «Ty jesteś Szymon, syn Jana; ty będziesz nazywał się Kefas» - to znaczy: Piotr” (J 1, 42). Jezus nie miał zwyczaju zmieniać imion swoim uczniom. Jeżeli pominiemy określenie „synowie gromu”, skierowane w konkretnej sytuacji do synów Zebedeusza (por. Mk 3, 17) i nigdy więcej nieużyte, to widzimy, że nie nadał On nigdy nowego imienia żadnemu ze swoich uczniów. Uczynił to jedynie w przypadku Szymona, nazywając go Kefas - imieniem, które było później przetłumaczone na grecki jako Petros, a po łacinie Petrus. Zostało ono przetłumaczone właśnie dlatego, że nie było to tylko imię, ale posłanie, które Petrus otrzymał w ten sposób od Pana. Nowe imię Petrus powraca później wiele razy w Ewangelii i ostatecznie zastąpi pierwotne imię Szymona.
Fakt ten nabiera szczególnego znaczenia, jeżeli weźmie się pod uwagę, że w Starym Testamencie zmiana imienia poprzedzała zwykle powierzenie jakiejś misji (por. Rz 17, 7; 32, 28 i nn.). Istotnie, wolę Jezusa, aby dać Piotrowi specjalne miejsce w Kolegium Apostolskim, widzimy w licznych miejscach: w Kafarnaum Mistrz zatrzymuje się w domu Piotra (por. Mk 1, 29); gdy tłum gromadzi się nad brzegiem jeziora Genezaret, z dwóch przycumowanych barek Jezus wybiera barkę Szymona (por. Łk 5, 3); gdy w szczególnych okolicznościach Jezus chce, żeby towarzyszyli Mu trzej uczniowie, Piotr jest zawsze wymieniany jako pierwszy z tej grupy: tak było w przypadku wskrzeszenia córki Jaira (por. Mk 5, 37; Łk 8, 51), podczas przemienienia (por. Mk 9, 2; Mt 17, 1; Łk 9, 28) i w końcu podczas agonii w ogrodzie Getsemani (por. Mk 14, 33; Mt 16, 37). I dalej: do Piotra zwracają się poborcy podatku na świątynię, a Mistrz płaci tylko za siebie i za Piotra (por. Mt 17, 24-27); Piotrowi jako pierwszemu Jezus umywa nogi podczas Ostatniej Wieczerzy (por. J 13, 6) i tylko za niego modli się, aby nie ustała jego wiara i by mógł później utwierdzać w niej innych uczniów (por. Łk 22, 30-31).
Sam Piotr zresztą jest świadom tej szczególnej swojej pozycji: to on często w imieniu innych Apostołów prosi o wyjaśnienie trudnej przypowieści (por. Mt 15, 15) albo pyta o dokładny sens przykazania (por. Mt 18, 21) czy też formalnej obietnicy nagrody (por. Mt 19, 27). W szczególności to on zaradza zakłopotaniu w trudnych sytuacjach, interweniując w imieniu wszystkich. Tak też było, gdy Jezus, zasmucony z powodu niezrozumienia przez tłum, po mowie o „chlebie życia”, pyta: „Czy i wy chcecie odejść?”, odpowiedź Piotra jest jasna: „Panie, do kogóż pójdziemy? Ty masz słowa życia wiecznego” (por. J 6, 67-69). Podobnie zdecydowane jest wyznanie wiary, które również w imieniu Dwunastu czyni on w pobliżu Cezarei Filipowej. Gdy Jezus pyta: „A wy, za kogo Mnie uważacie?”, Piotr odpowiada: „Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego” (Mt 16, 15-16). Jezus wypowiada wówczas uroczystą deklarację, która definiuje raz na zawsze rolę Piotra w Kościele: „Otóż i Ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr [czyli Opoka] i na tej opoce zbuduję Kościół mój (…). I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie” (Mt 16, 18-19). Trzy metafory, do których Jezus się ucieka, są bardzo jasne same w sobie: Piotr będzie skalnym fundamentem, na którym opierać się będzie budowla Kościoła; on będzie miał klucze królestwa niebieskiego, aby otwierać je tym, których uzna za sprawiedliwych, w końcu on będzie mógł związywać albo rozwiązywać, w tym sensie, że będzie mógł pozwalać albo zakazywać tego, co uzna za konieczne dla życia Kościoła, który jest i pozostanie Kościołem Chrystusowym. Jest zawsze Kościołem Chrystusa, a nie Piotra. Ten opis plastycznymi obrazami uwydatnia to, co późniejsza refleksja określi terminem „prymatu jurysdykcji”.
Szczególna pozycja, jaką Jezus postanowił przyznać Piotrowi, umacnia się również po zmartwychwstaniu: Jezus każe niewiastom zanieść wiadomość Piotrowi, niezależnie od innych Apostołów (por. Mk 16, 7); do niego oraz do Jana biegnie Maria Magdalena, aby poinformować o kamieniu odsuniętym u wejścia do grobu (por. J 20, 2), i Jan zwolni kroku, gdy obaj przybiegną do pustego grobu (por. J 20, 4-6); to Piotr będzie pierwszym spośród Apostołów świadkiem ukazania się Zmartwychwstałego (por. Łk 24, 34; 1 Kor 15, 5). Ta jego rola, podkreślana z takim zdecydowaniem (por. J 20, 3-10), oznacza ciągłość między pierwszym miejscem, jakie miał w grupie Apostołów, a pierwszeństwem, jakie będzie miał we wspólnocie zrodzonej z wydarzeń paschalnych, jak zaświadcza to Księga Dziejów Apostolskich (por. 1, 15-26; 2, 14-40; 3, 12-26; 4, 8-12; 5, 1-11. 29; 8, 14-17; 10 i nn.). Jego postawa uznawana jest za tak zdecydowaną, że znajduje się w centrum uwagi oraz krytyki (por. Dz 11, 1-18; Ga 2, 11-14). Podczas tzw. Soboru Jerozolimskiego Piotr odgrywa rolę kierowniczą (por. Dz 15 oraz Ga 2, 1-10). To właśnie z racji bycia świadkiem autentycznej wiary sam Paweł przyznaje mu pierwszeństwo (por. 1 Kor 15, 5; Ga 1, 18; 2, 7 i nn.). Fakt, że różne teksty kluczowe odnoszące się do Piotra mogą być sprowadzone do kontekstu Ostatniej Wieczerzy, podczas której Chrystus zleca Piotrowi posługę umacniania braci (por. Łk 22, 31 i nn.), ukazuje, jak Kościół, który rodził się z pamiątki paschalnej, sprawowanej w Eucharystii, ma w posłudze powierzonej Piotrowi jeden ze swych konstytutywnych elementów.
To związanie prymatu Piotra z Ostatnią Wieczerzą, z momentem ustanowienia Eucharystii, która jest Paschą Pana, wskazuje również na ostateczne znaczenie tego Prymatu: Piotr po wszystkie czasy musi być stróżem wspólnoty z Chrystusem, musi prowadzić do komunii z Chrystusem; musi troszczyć się o to, aby się nie zerwała sieć, i tym samym aby mogła trwać powszechna jedność. Tylko razem możemy być z Chrystusem, który jest Panem wszystkich. Odpowiedzialność Piotra polega na zagwarantowaniu komunii z Chrystusem przez miłość do Niego, prowadząc do realizacji tej miłości w życiu codziennym.
Módlmy się, aby prymat Piotra, powierzony biednym osobom ludzkim, mógł zawsze być wykonywany zgodnie z pierwotną wolą Pana i mógł być coraz bardziej uznawany w swym prawdziwym znaczeniu przez braci, którzy jeszcze nie są z nami w pełnej jedności.

Z oryginału włoskiego tłumaczył o. Jan Pach OSPPE

Audiencja generalna

Benedykt XVI o tradycji nabożeństw czerwcowych

O prymacie Piotrowym jako konstytutywnym elemencie hierarchicznej struktury Kościoła mówił Benedykt XVI podczas audiencji ogólnej 7 czerwca br. na Placu św. Piotra w Watykanie. Zwracając się do Polaków, powiedział: „Pozdrawiam serdecznie obecnych tu pielgrzymów polskich - mówił Ojciec Święty. - Wyrażam radość, że w Polsce zachowujecie tradycję nabożeństw czerwcowych ku czci Bożego Serca. To Serce jest symbolem miłości Jezusa do Ojca i do każdego z nas. Niech Wasza modlitwa wynagradza Chrystusowi ludzkie zaniedbania i grzechy. Niech uprasza nawrócenie serc i pokój w świecie. Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus”.
Na owacje ze strony Polaków Ojciec Święty odpowiedział: „Dziękuję”.