Ogród biblijny to przykład ogrodu tematycznego, czyli kolekcji roślin wymienionych w Biblii. Dodatkowo każda z posadzonych w takim ogrodzie roślin powinna być opatrzona tabliczką odsyłającą do traktującego o niej fragmentu Biblii. Ma to zachęcać do lektury Pisma Świętego, a nawet być swoistym sprawdzianem znajomości Słowa Bożego. Ogród biblijny pokazuje także, jak dzięki sztuce ogrodniczej może dojść do przenikania się sfery sacrum i profanum - to efekt pracy teologa i ogrodnika.

Czym jest, czemu służy

Ogród biblijny w Proszowicach funkcjonuje drugi rok i chyba nigdy jeszcze nie był pusty. Przychodzą tutaj mieszkańcy miasta z kieszonkowym Pismem Świętym lub książeczką do nabożeństwa, bo - jak mówią - dobrze się tutaj modli. Przychodzą też uczniowie na ciekawe lekcje botaniki, pozwalające na bezpośredni kontakt z przedstawicielami flory śródziemnomorskiej. Nawet rozbrykane grupki dzieci cichną, zaciekawione tym, co ukazuje się ich oczom. Czy sprawia to widok roślin innych niż te, które spotykają w swoich ogrodach, czy sposób kompozycji ogrodu, a zwłaszcza „przejście przez Morze Czerwone”? Ogród ten odwiedzają także nowo poślubione pary małżeńskie, by w różnych jego zakątkach zrobić sobie pamiątkowe zdjęcia. Coraz częściej zaglądają tu również turyści.
Pracownicy Caritas uczestniczyli wraz z rolnikami w uroczystości dożynek, niosąc swój własny wieniec, składający się z plonów ogrodu biblijnego. Planuje się także przygotowanie bożonarodzeniowej szopki wśród inspirowanych opisami biblijnymi aranżacji roślinnych, która dzięki temu - jak zapewnia Urszula Jarosz, dyrektor Domu Brata Alberta w Proszowicach - ma być niepowtarzalna.

Eksperyment dobrze się udał

Jak doszło do powstania ogrodu biblijnego w Proszowicach? Pomysł zrodził się 3 lata temu. Na niecodzienną propozycję i nowatorski w skali naszego kraju pomysł założenia takiego ogrodu, przedstawiony przez dr Zofię Włodarczyk z Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja w Krakowie (Wydział Ogrodniczy, Katedra Roślin Ozdobnych), pozytywnie odpowiedziała Caritas Diecezji Kieleckiej. Dzięki tej współpracy oraz bezinteresownej pomocy wielu ludzi dobrej woli, którzy zarazili się ideą ogrodu biblijnego, przed frontem ośrodka Caritas dla niepełnosprawnych w Proszowicach na ponad 10-arowej powierzchni wykreowano oazę roślin, zapraszającą do swoistej wycieczki po Biblii. By ją ułatwić, wśród posadzonych w gruncie i w donicach roślin na kamiennych płytach umieszczono cytaty ze Starego i Nowego Testamentu. Rośliny posadzono w taki sposób, aby obrazowały różne tematy biblijne, np. obok morwy posiano gorczycę, w wymowny sposób ilustrując wypowiedź Jezusa odnoszącą się do mocy wiary.
Urządzono tu także miniwinnicę ze starannie wypielęgnowanymi krzewami winorośli, opatrzoną cytatem: „Ja jestem krzewem winnym, wy latoroślami, kto trwa we Mnie, a Ja w nim, ten przynosi owoc obfity” (J 15, 5). Nieopodal zaprezentowana jest prastara uprawa winorośli - w tzw. rożkach, gdzie zamiast współczesnych podpór jest sterta kamieni ułożonych w kopiec stanowiący oparcie dla pędów. Również o takiej uprawie winorośli mówi Pismo Święte. Winorośl, wino, krzew winny - to częsty motyw w Biblii, wzmiankowany więcej niż 200 razy. Co więcej, winorośl to jedna z siedmiu podstawowych upraw Izraela, dlatego też stanowi nieodzowny element ogrodu biblijnego.

Jakie rośliny są w ogrodzie biblijnym?

Obok wspomnianej już winorośli w ogrodzie biblijnym nie powinno zabraknąć: figi, oliwki, granatu, palmy daktylowej, pszenicy i jęczmienia. Tutaj pojawia się trudność - nie wszystkie z wymienionych wyżej roślin mogą przetrwać zimę w naszym klimacie. Rozwiązania są dwa: albo uprawia się te rośliny w kubłach i przetrzymuje w zimie w ciepłych pomieszczeniach, albo sadzi się rośliny do nich podobne, dobrze zimujące w gruncie. Dlatego w ogrodzie biblijnym w Proszowicach prawdziwa oliwka rośnie w donicy, a „Ogród Oliwny” tworzą oliwniki - rośliny do niej tylko podobne i dobrze rosnące w gruncie.
Centrum ogrodu w Proszowicach stanowi „ogród zamknięty” (inspirowany Księgą Pieśni nad Pieśniami), który wyznaczają drewniane kraty stanowiące podpory dla czerwonych i bladoróżowych róż. Miejsce to jest szczególnie atrakcyjne wczesną wiosną, kiedy rozkwita tu wszystkimi kolorami ponad 3 tys. roślin cebulowych, m.in. krokusy, tulipany, narcyze i hiacynty, do których odnoszą się słowa Jezusa: „Przypatrzcie się liliom, jak rosną: nie pracują i nie przędą. A powiadam wam: Nawet Salomon w całym swym przepychu nie był tak ubrany jak jedna z nich” (Łk 12, 27).
Nieco wyżej wzrok przyciąga studnia Jakuba, przypominająca scenę rozmowy Jezusa z Samarytanką, mająca postać ośmioboku - by równocześnie stanowić przypomnienie Ośmiu błogosławieństw. Ukształtowane z wiecznie zielonych krzewinek bukszpanu litery alfa i omega, zarys krzyża i menory - to także z pewnością czytelne symbole dla osób odpoczywających w ogrodzie.
I jeszcze koniecznie, odwiedzając proszowicki ogród, trzeba przejść przez płynący w uregulowanym korycie strumień - czyli doświadczyć przejścia bez szwanku przez Morze Czerwone, tak samo jak nie ucierpieli uciekający przed wojskiem faraona Izraelici. Zobaczyć tu także można - pod dającą już cień morwą - szklany pojemnik z ziarenkami gorczycy, które mają skłonić do refleksji nad słowami Jezusa: „Gdybyście mieli wiarę jak ziarenko gorczycy, powiedzielibyście tej morwie: «Wyrwij się z korzeniem i przesadź się w morze», a byłaby wam posłuszna” (Łk 17, 6).
Ogród biblijny w Proszowicach ma już pierwsze ogrodnicze sukcesy. Chleb św. Jana zawiązał tego roku strąki (to te znane z przypowieści o synu marnotrawnym), a figa zawiązała owoce, choć uprawa tej delikatnej rośliny w naszym klimacie wcale nie należy do łatwych. Uprawia się ją tu, podobnie jak inne rośliny śródziemnomorskie, w donicy. Rośliny te na zimę umieszcza się „gościnnie” w pomieszczeniach proszowickich firm i szkół, ale trzeba dla nich wybudować oranżerię. Zimowania w szklarniowych warunkach wymagają m.in. obficie kwitnące oleandry, dwukolczak śródziemnomorski (prawdopodobnie z tej rośliny, o dwóch kolcach wyrastających przy każdym liściu, zrobiono koronę cierniową), aromatyczne drzewo laurowe, cyprys, pistacja lentyszek, cedrat i symbolizujący przetrwanie mirt.
W proszowickim ogrodzie biblijnym zobaczyć można także platana, tuż obok niego rośnie najprawdziwsza akacja z Pustyni Judzkiej, „chwiejąca się na wietrze” trzcina, rycynus o palczastych, efektownych liściach (pod tą rośliną siedział biblijny Jonasz), tzw. łzy Hioba (nasiona tej rośliny to materiał na paciorki różańca), melon, arbuzy, a także pachnące zioła: ruta, kolendra, kminek, mięta i koper.

Taki ogród to sama radość

Obrazy i aromaty ogrodu biblijnego w Proszowicach zapadają w pamięć. Jego uroda i coraz efektowniejszy wygląd to zasługa personelu Domu św. Brata Alberta, a zwłaszcza dyrektor placówki Urszuli Jarosz i ogrodnika Józefa Galusa, całym sercem oddanych idei ogrodu. Praca w ogrodzie to także radość i terapia dla niepełnosprawnych mieszkańców Domu. - Ten ogród nie przetrwałby bez osób, które nie kochałyby roślin i nie umiały ich pielęgnować - mówi pomysłodawczyni dr Włodarczyk i dziękuje Caritas Diecezji Kieleckiej z dyrektorem ks. Stanisławem Słowikiem na czele, że bez wahania zdecydowali się na ten bądź co bądź nowy eksperyment. Ks. Słowik bynajmniej nie żałuje. - To ciekawy, niecodzienny pomysł, którego efektem jest m.in. od kilkudziesięciu do stu osób odwiedzających ten ogród w ciągu jednego tygodnia - mówi.
Ogród ten stanowi atrakcję przeżywających 650-lecie lokacji ruchliwych i tętniących życiem Proszowic, daje wielką radość wszystkim zaangażowanym w jego powstanie oraz jest powodem do dumy dla mieszkańców tego miasta, którzy mogą poszczycić się posiadaniem pierwszego w Polsce ogrodu biblijnego. Pozostaje życzyć, aby edukacyjne walory ogrodu przyciągnęły także grupy miłośników Biblii i turystów z innych stron Polski. Proszowice na nich czekają.