Wchodząc z założenia, że rodzina jest podstawową jednostką społeczeństwa, kolebką bezinteresownej miłości oraz, że omawianie kwestii małżeństwa i rodziny zakłada edukację do wierności podkreślono, że rodzina stanowi przyszłość ludzkości i musi być chroniona.

Z wielu stron wskazywano jednak na potrzebę dostosowania języka Kościoła, aby nauka o rodzinie, życiu i seksualności była poprawnie rozumiana. Trzeba wejść w dialog ze światem, patrząc na przykład jaki daje II Sobór Watykański, czyli z otwartością krytyczną, ale szczerą. Jeśli Kościół nie słucha świata, świat nie będzie słuchał Kościoła - zaznaczono. Dialog ten może być oparty na ważnych tematach, takich jak równa godność mężczyzny i kobiety oraz odrzucenie przemocy.

Ojcowie synodalni wskazywali, że Ewangelia ma być nie tyle wyjaśniana, ile ukazywana, a w jej przepowiadanie szczególnie powinni być zaangażowani wierni świeccy, wykazując charyzmat misyjny. Ewangelizacja nie może być bezosobową teorią, ale konkretnym świadectwem rodzin o pięknie i prawdzie Ewangelii. Wskazano na wyzwanie proponowania jej nowym językiem, z nadzieją, zapałem i entuzjazmem, budując pomost między językiem Kościoła a społeczeństwa.

W tym sensie przywołano konieczność posługiwania się raczej katechezą biblijną niż teologiczno-spekulatywną, gdyż wbrew pozorom ludzie nie znajdują już zadowolenia w egoizmie, lecz poszukują ideałów. Ludzkość pragnie szczęścia a chrześcijanin wie, że szczęściem jest Chrystus, ale nie znajduje odpowiedniego języka, by to przekazać światu. Natomiast Kościół musi być "magnetyczny", musi działać przez pociąganie, w postawie przyjaźni wobec świata - czytamy w watykańskim komunikacie.

W odniesieniu do par przeżywających trudności, podkreślano, że Kościół musi być blisko nich, podchodząc do nich ze zrozumieniem, przebaczeniem i miłosierdziem. Zaznaczono, że miłosierdzie jest pierwszą prerogatywą Boga, ale musi być postrzegane w kontekście sprawiedliwości, gdyż tylko w ten sposób poszanowany będzie cały Boży plan.

Ojcowie synodalni podkreślali, że małżeństwo jest i pozostanie nierozerwalnym sakramentem. Opowiadali się za zachowaniem zasad, przy możliwości zmiany konkretnych form ich realizacji. Przypomniano słowa Benedykta XVI, który opowiadał się za nowością w kontynuacji. Zaznaczono, że Synod nie ma kwestionować nauki Kościoła, ale zastanawia się nad rozeznaniem duszpasterskim, a może jeszcze bardziej duchowym - jak stosować tę doktrynę w odpowiedzi na wyzwania przed jakimi stają współczesne rodziny. Tak więc miłosierdzie nie eliminuje przykazań, ale zapewnia klucz hermeneutyczny do nich - mówiono.

Podkreślono ponadto, że nawet sytuacje niedoskonałe należy rozpatrywać z szacunkiem. Na przykład związki faktyczne, w których osoby żyją wiernie i z miłością posiadają pierwiastki uświęcenia i prawdy. Trzeba więc spoglądać najpierw na elementy pozytywne, aby Synod mógł tchnąć odwagę i nadzieję także w niedoskonałych formach rodzin, aby uznano ich wartość, zgodnie z zasadą stopniowania. Trzeba prawdziwie kochać rodziny w trudnej sytuacji - stwierdzili ojcowie synodalni. Stąd głoszenie piękna rodziny nie może być jedynie estetyczne, przedstawiające jedynie ideał do naśladowania, ale musi przedstawić znaczenie definitywnego zobowiązania, którego podstawą jest przymierze między małżonkami a Bogiem.

Wskazano również na konieczność odrzucenia klerykalizmu, powrotu do naśladowania Chrystusa i odkrycia na nowo pokory. Reforma Kościoła musi zaczynać się od reformy duchowieństwa. Jeśli wierni widzą duszpasterzy naśladujących Chrystusa, to będą oni przyciągać ludzi do Kościoła żyjącego Ewangelią. Ojcowie synodalni podkreślili także konieczność lepszej formacji księży w odniesieniu do polityki na rzecz rodziny i ożywienia przekazu wiary w rodzinie.

Podczas godziny swobodnej dyskusji, od 18.00 do 19.00 wysunięto dwie propozycje: aby Synod wystosował orędzie, w którym wyrazi wsparcie i uznanie dla rodzin w Iraku zagrożonych eksterminacją przez fundamentalistów islamskich i zmuszonych do ucieczki ze swych domów. Wezwano też do zastanowienia się nad sytuacją żonatych kapłanów w Katolickich Kościołach Wschodnich, którzy często przechodzą również kryzysy małżeńskie, które mogą niekiedy prowadzić do żądania rozwodu.