W swoim wystąpieniu kard. Dziwisz przypominał, że wkład Jana Pawła II w rozwój dziedziny praw człowieka i narodów jest niepodważalny, a on sam nie bez powodu jest nazywany „papieżem praw człowieka”. „Ojciec Święty bronił niestrudzenie godności ludzkiej, stając na straży życia od jego początku aż do naturalnej śmierci. Na forach międzynarodowych upominał się o los prześladowanych i dyskryminowanych przez różnorakie reżimy państwowe i ideologiczne” – mówił prelegent, dodając, że troska o człowieka była głęboko zapisana w sercu papieża Polaka, o czym świadczą niezliczone dokumenty, przemówienia i spotkania.

„Los człowieka, jego prawa do życia, do wolności, do respektowania naturalnej i nadprzyrodzonej godności, był dla Jana Pawła II ważnym punktem odniesienia w nauczaniu i pełnionej misji głowy Kościoła” – podkreślał krakowski arcybiskup senior. Według niego, wiele postulatów Ojca Świętego w dziedzinie obrony i poszanowania praw człowieka brzmi dziś z nową siłą, a jego pojmowanie norm regulujących zasady życia społecznego może rzucić nowe światło na rzeczywistość, w jakiej obecnie żyjemy.

Hierarcha przypomniał, że w przekonaniu Jana Pawła II źródłem wszelkiego prawa jest prawo naturalne. Bywa ono dziś kwestionowane zarówno przez pozytywistów prawnych, którzy wskazują wyłącznie na źródła stanowienia prawa, takich jak parlamenty państwowe czy instytucje międzynarodowe, jak również przez zwolenników prawa naturalnego, którzy rozmywają jego wartość twierdząc, że prawo naturalne jest niezmienne w swojej istocie, ale zmienne w swoim istnieniu, bo uzależnione od kontekstów cywilizacyjnych, kulturowych i uwarunkowań historycznych. Przypomniał, że u podstaw uchwalonych dotychczas praw człowieka, zwłaszcza Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ, leżało prawo naturalne. „Jeśli więc to prawo się zakwestionuje, stracą rację bytu prawa człowieka” – stwierdził.

Kard. Dziwisz podkreślił, że człowiek jest podmiotem praw, gdyż je stanowi, ale zarazem jest przedmiotem troski prawa. „Przysługujące każdemu z nas uprawnienia powinny nas angażować, uaktywniać i mobilizować do działania” – zaznaczył. Jego zdaniem, personalistyczny wymiar praw człowieka rodzi się na gruncie naturalnej i nadprzyrodzonej godności osoby ludzkiej. „Naturalna godność ludzi wynika z ich rozumności i wolności, godność nadprzyrodzona natomiast nadawana jest wraz z powołaniem do zbawienia” – tłumaczył, precyzując, że w takiej koncepcji praw człowieka uprawnienia i powinności wiążą się przede wszystkim z ochroną ludzkiego życia, od poczęcia aż do naturalnej śmierci. „Istnieje równowaga między uprawnieniami a powinnościami. Dochodzenie własnych uprawnień kończy się tam, gdzie zaczynają się obowiązki wobec innych osób czy wspólnot” – powiedział.

Hierarcha zwrócił również uwagę na hierarchiczność praw człowieka, z których najbardziej fundamentalnym jest prawo do życia, za którym dopiero idzie prawo do prawdy, do wolności, do sprawiedliwości, do miłości. Dopiero w trzeciej kolejności mówimy o prawach pochodnych, do których należą m.in. prawa kobiet, prawa dzieci, prawo do informacji czy prawo do migracji. „W takiej sytuacji prawa kobiet ustępują przed ważniejszym prawem, jakim niezaprzeczalnie jest prawo do życia” – podkreślił mówca. Zauważył, że w rzeczywistości, która nas otacza, „dochodzi do tworzenia praw fałszywych, które manipulują ludzką świadomością i uzurpują sobie najważniejsze miejsce w hierarchii praw”.

Kard. Dziwisz przypomniał, że według Jana Pawła II postmodernizm i wielokulturowość często negują uniwersalizm praw człowieka, które są „specjalną gramatyką”, jakiej potrzebuje współczesny świat. Jan Paweł II podkreślał ponadto, że bez relacji z Bogiem wypaczeniu ulegają relacje międzyludzkie. W tym kontekście hierarcha przypomniał przemówienie Ojca Świętego w Lubaczowie z 1991 roku, gdzie papież wskazywał, że „postulat, ażeby do życia społecznego i państwowego w żaden sposób nie dopuszczać wymiaru świętości, jest postulatem ateizowania państwa i życia społecznego, i niewiele ma wspólnego ze światopoglądową neutralnością”. „Dziś, w kontekście przemian kulturowych i cywilizacyjnych w naszej Ojczyźnie i w Europie, te słowa nabierają szczególnej aktualności” – podsumował purpurat.

Sesja naukowa „Prawa człowieka i prawa narodów” odbywa się w Auli Collegium Novum UJ w Krakowie. To najważniejszy punkt w programie XII Dni Jana Pawła II, organizowanych przez krakowskie środowiska akademickie dla pogłębiania nauczania papieża Polaka.