Miesiąc listopad to okres spotkań wiernych na cmentarzach.
Na wszystkie cmentarze w Polsce śpieszą tłumy podczas uroczystości
Wszystkich Świętych, aby pochylić się nad grobem bliskich.
Cmentarz Komunalny w Dubiecku został założony w XVIII
w. dzięki fundacji Anny Krasickiej. Leży on po lewej stronie drogi
tzw. Węgierskiej z Krosna przez Dynów do Przemyśla. Wcześniej grzebano
ludzi przy kościele. Ojciec mój opowiadał mi, że gdy pracował przy
fundamentach obecnego kościoła w Dubiecku, napotykano ogromne ilości
szkieletów, które złożono na obecnym cmentarzu. Równocześnie po tej
stronie społeczność żydowska z Dubiecka również zdecydowała się zlokalizować
kirkut.
Na cmentarzu w Dubiecku do roku 1945 grzebano też mieszkańców
wyznania greckokatolickiego. Jest to wyjątkowe miejsce ziemi przemyskiej,
gdzie spotkać można wpływ kultury chrześcijańskiej wyznania mojżeszowego,
regionalnej kultury Wschodu. Obserwujący nagrobki zauważa to tzw.
kulturowe promieniowanie mogił. Widoczny jest tu wpływ ludowego ośrodka
kamieniarskiego w Bruśnie k. Lubaczowa. Korzystano też z usług kamieniarskich
Tadeusza Janika z Rzeszowa, Józefa Sroczyńskiego z Jasła.
Cmentarz zlokalizowany jest na wzgórzu. Przy wejściu
widoczne są okazałe obiekty grobów rodziny Mycielskich, Dembińskich,
Krasickich. Są to piętrowe kaplice w stylu klasycystycznym z herbami
rodowymi. Po lewej stronie znajduje się aleja grobów kapłanów-proboszczów
Dubiecka.
Początek stanowi tu grobowiec ks. Władysława Dimmela (
1822-1883), ks. Marcina Karakulskiego (1843-1898), jest grobowiec
pierwszego budowniczego kościoła parafialnego ks. Michała Górnickiego (
1862-1936), kończąc na ks. Kazimierzu Lisowiczu (1912-1967), który
zakończył budowę. Jest tu mogiła ks. Franciszka Wirzbickiego (1889-1958),
pierwszego nauczyciela religii w liceum dubieckim. W tej alei znajduje
się też grobowiec o. Józefa Stachiaka (1899-1943) obrządku greckokatolickiego.
Niżej są grobowce znanych osób w Dubiecku. Znanych i bogatych rzemieślników,
bednarzy, krawców, szewców. Są tu nauczyciele szkół, pierwsi założyciele
liceum w Dubiecku, profesorowie: J. Zalcman, A. Wójcik, A. Chyła
Okazały grobowiec ma mgr farmacji, znany aptekarz Juliusz
Grudzewski (1868-1937), oraz Andrzej Sobol (1828-1896).
Wyjątkowe miejsca zajmują nagrobki dzieci z pełnymi wizerunkami
aniołków lub dzieci z inskrypcjami. Ciekawe są zachowane liczne medaliony
z fotografiami zmarłych. Jest pokaz mody naszych dziadków, babek,
jak się ubierali, jakie nosili fryzury czy też wąsy.
Liczne są tu przykłady kultur nagrobków. Szczególnie
widać to do roku 1939. Był to przede wszystkim grobowiec składający
się z figur: krzyż, środek, cokół, spód. Równoramienny krzyż, 1=1,
5 metra wysokości. Na trójstopniowej podstawie zdobi płaskorzeźba-wizerunek
ukrzyżowanego-monogram INRI, narzędzie męki, motywy roślinne. Te
nawiązują do stylu greckokatolickiego tzw. Hromadskyj Krest. Niektóre
prawdopodobnie były wykonywane przez rzeźbiarzy z Bruśni k. Lubaczowa.
Oprócz tej formy, występują tu figury. Pod krzyżem adorujące postacie
Matki Bożej i Marii Magdaleny. Stale nagrobne o półkolistym wierzchołku,
zdobione profilem głowy Chrystusa w medalionie. Nie brakuje stylizowanych
krzyży, imitujących nieokorowane pnie drzew. W latach 1850-1860 to
rozkwit sztuki inskrypcyjnej cyrylicą, zaś strona frontowa krzyż,
rytualny monogram, inwokacja oraz nekrolog, zawiera imię - nazwisko,
wiek, datę urodzenia.
Występuje tu znany krzyż maltański - niski, przysadzisty.
Znany jest również jako krzyż korsuński, wzorowany na sztuce bizantyjskiej.
Można snuć wniosek o silnym wpływie Ośrodka w Bruśnie na te tereny.
Była to najdalej wysunięta na zachód enklawa sztuki wschodniej. Spotyka
się również na tym cmentarzu proste grobowce w postaci graniastosłupa,
wzorowanego na macewach w sąsiednim kirkucie.
Przykładem jest tu mogiła śp. Juliusza Grudzewskiego.
Nie brakuje tu symboli wpływu kultury ewangelicznej. Na uwagę zasługuje
grobowiec ks. Władysława Dimmela i inne. Są tu znaki kultury tatarskiej.
Cmentarz w Dubiecku to historia, kultura społeczności.
Wiele grobowców jest w złym stanie. Nie ma potomków rodzin zmarłych.
Tylko władze samorządowe mogą zachować te symbole kultury. Historia
cmentarza znajduje się w archiwum parafii Dubiecko. Tu wiele zależy
od aktywności tej wspólnoty. Na początek należy wykonać identyfikacje
oraz weryfikacje nagrobków i mogił. Wskazane jest wprowadzenie oznaczeń
alei i rzędów terenu cmentarnego. Jest to pierwszy krok przy rozpoczęciu
pracy. Dobrym przykładem jest odrestaurowany grobowiec ks. Władysława
Dimmla.
Do końca II wojny światowej przy wyjściu na cmentarz
znajdowała się murowana klasycystyczna brama. Została ona bezprawnie
rozebrana bez zgody Konserwatora Zabytków w Przemyślu.
Pomóż w rozwoju naszego portalu